Leeswijzer:
Indien lasten worden verhoogd (+/+), worden de uitgaven verhoogd (nadeel). Indien de lasten worden verlaagd (-/-) worden de uitgaven lager (voordeel).
Indien de baten worden verhoogd (+/+), worden de inkomsten verhoogd (voordeel). Indien de baten worden verlaagd (-/-) worden er minder inkomsten ontvangen (nadeel).
| 1e voortgangsrapportage 2024: Financiële afwijkingen op de begroting 2024 groter dan € 100.000 of bestuurlijk relevant | ||||||
| Programma | Onderwerp | Onderbouwing | Incidenteel (I) Structureel (S) | Lasten | Baten | |
| 1. Opgroeien in Epe | ||||||
| Onderwijsachterstandenbeleid (SPUK) | De Specifieke Uitkering (SPUK) Onderwijsachterstandenbeleid is naar boven bijgesteld door toenemende aantallen. De kosten vallen ook hoger uit en eventuele resterende middelen of tekorten worden verrekend met gereserveerde middelen uit voorgaande jaren, waardoor dit budgettair neutraal is. | I | 70.000 | 70.000 | ||
| 2. Actief in Epe | ||||||
| Bibliotheek (SPUK) | Er is een Specifieke Uitkering (SPUK) ontvangen voor de bibliotheek waarmee een renovatie kan worden gerealiseerd. Daartegenover staan ook uitgaven waardoor dit budgettair neutraal verloopt. | I | 220.000 | 220.000 | ||
| 3. Zorg en opvang | ||||||
| Ambtelijke inzet huisvesting statushouders, asielzoekers en ontheemden | Voor de huisvesting statushouders, asielzoekers en ontheemden worden uitvoeringskosten gemaakt voor o.a. projectleiding en -ondersteuning, communicatie, gebouwenbeheer en control die niet voorzien waren. Deze incidentele kosten kunnen worden gedekt door een onttrekking aan de reserve huisvesting vluchtelingen, statushouders en andere doelgroepen die in de afgelopen jaren is opgebouwd vanuit de overgebleven middelen van de specifieke uitkering voor huisvesting van ontheemden. | I | 385.000 | 385.000 | ||
| Opvang noodopvang asielzoekers | De onvoorziene opvang van asielzoekers in hotel Fletcher Epe leidt tot onvoorziene personele kosten, juridische kosten, inrichtingskosten, beveiligingskosten en andere onvoorziene kosten. De kosten zullen aan het COA worden voorgelegd ter declaratie. De kosten die niet gedeclareerd kunnen worden zullen worden gedekt door een onttrekking aan de reserve voor huisvesting statushouders, asielzoekers en ontheemden. | I | 273.000 | 273.000 | ||
| Opvang en onderwijs ontheemden Oekraïne (SPUK) | In de begroting is geen rekening gehouden met inkomsten omdat er nog onzekerheid was over de duur van de opvang. Inmiddels is duidelijk dat ook dit jaar een Specifieke Uitkering (SPUK) kan worden aangevraagd voor de huisvesting, onderwijs en peuteropvang. De verwachte bijdrage is € 4.700.000. Vooralsnog is de verwachting dat de lasten gelijk zijn aan de inkomsten, in tegenstelling tot voorgaande jaren waarin aanzienlijke bedragen overbleven. Dit komt doordat de rijksvergoeding per plek naar beneden is bijgesteld van € 82 naar € 61 p.p.p.d. en doordat de kosten door de nieuwe opvanglocatie Dennenheuvel hoger zijn door o.a. projectkosten, inzet van locatiecoördinatoren en inzet van beveiliging. | I | 4.700.000 | 4.700.000 | ||
| Inburgering en Onderwijsroute inburgeraars (SPUK) | De Specifieke Uitkering (SPUK) voor inburgeringstrajecten en de SPUK voor de Onderwijsroute vallen hoger uit dan in de begroting was opgenomen. Hiertegenover zijn ook de kosten hoger en is dit per saldo budgettair neutraal. | I | 345.000 | 345.000 | ||
| Toename instroom en stijging kostprijs huishoudelijke hulp | Er was al voorlopig voorbehoud opgenomen in de begroting 2024 ivm het kostprijsonderzoek dat in 2024 uitgevoerd zou worden en met terugwerkende kracht per 01-01-2024 zou ingaan. Dit kostprijsonderzoek leidt tot een extra stijging van 8% van de tarieven. Daarnaast was de daadwerkelijke instroom in 2023 hoger dan ingeschat. Dit werkt door in 2024. In de begroting 2024 hadden we geen stijging van het aantal cliënten opgenomen ivm de wachtlijsten en personeelstekorten.In totaal verwachten we hierdoor € 300.000 extra uitgaven te hebben in 2024. In de begroting 2024 hebben we een stelpost opgenomen voor extra zorgkosten door hogere indexering bij de WMO en Jeugdzorg dan de reguliere indexering door het Rijk. De gemeente werd hiervoor gecompenseerd door het Rijk. Na inzet van de helft van deze middelen blijft er een extra lastenpost over van € 215.000. | S | 215.000 | |||
| Maatwerkvoorziening GGZ | Er is incidenteel geld voor het omzetten/ toewerken naar de nieuwe dienstverlening t.b.v. beschermd wonen (nieuw convenant per maart 2023). Hiervoor zijn middelen ontvangen vanuit centrumgemeente Apeldoorn. Deze middelen zijn bedoeld voor uitvoeringskosten (personele capaciteit) voor de voorbereiding van de nieuwe werkwijze Maatschappelijke Opvang/ Beschermd Wonen (MO/BW) die volgens het convenant per 1 januari 2025 ingaat. | I | 192.000 | 192.000 | ||
| Maatwerkvoorziening GGZ | Opstartkosten voor een voorziening voor inloop/daginvulling voor inwoners met een (ernstige) psychiatrische aandoening. Zij worden hiermee ondersteund in hun welzijn waardoor een beroep op beschermd wonen wordt verminderd of voorkomen. En er wordt ingezet op een tussenvoorziening voor kwetsbare jongeren om beschermd wonen te voorkomen en escalatie te voorkomen/verminderen. De dekking voor beide voorzieningen komt uit de teruggave overschot maatschappelijke opvang en beschermd wonen (zie volgende punt). | I | 60.000 | |||
| Maatwerkvoorziening GGZ | In 2023 is een nieuw financieel convenant voor Maatschappelijke Opvang en Beschermd wonen (MO/BW) vastgesteld door de gemeenteraad. Hierin zijn afspraken gemaakt over financiële tekorten en overschotten. Net als vorig jaar ontvangt de gemeente Epe incidenteel een bedrag uit het verwachte overschot (van gemeente Apeldoorn, centrumgemeente). Het definitieve overschot is aan het einde van het jaar bekend. Volgens het convenant is de intentie om de overschotten te besteden in het sociaal domein en/of te reserveren voor toekomstige risico's binnen het sociaal domein. Daarnaast is afgesproken dat de regiogemeenten noodzakelijke investeringen doen volgens het convenant. Daarom wordt dit budget ingezet voor opstartkosten voor de pilot tussenvoorzieningen t.b.v. kwetsbare jongeren en voorkomen van inzet beschermd wonen en opstartkosten voorziening voor inloop/daginvulling voor inwoners met een (ernstige) psychiatrische aandoening (zie vorige post). De verwachting is dat de regio steeds minder geld gaat ontvangen van het rijk voor Beschermd Wonen door wijzigende wetgeving. Om voorbereid te zijn op deze daling moet nu ingezet worden op aanpassing van het huidige beleid. Daarom is het noodzakelijk om de komende tijd extra middelen in te zetten. Het college adviseert daarom om een reserve voor MO/BW in te stellen vanaf 2024 die gevuld wordt met de overschotten MO/BW die we ontvangen van Apeldoorn, verminderd met de huidige en toekomstige kosten die we maken voor MO/BW, zoals de inloop- en tussenvoorziening (zie vorige punt). | I | 940.000 | 1.000.000 | ||
| 5. Ruimte en Wonen | ||||||
| Transformatie gemeentelijke panden en woonunits voor statushouders | In 2022 is besloten om, voor het kunnen voldoen aan de taakstelling voor het huisvesten van statushouders, gemeentelijk vastgoed te transformeren en woonunits te plaatsen. De transformatie van het vastgoed is duurder geworden door stijging van de kosten van bouwmaterialen en arbeidsuren. Daarnaast is het aanbestedingstraject voor de plaatsing van woonunits bijna afgerond en zal dit jaar het traject worden vervolgd om deze te plaatsen. Het is op dit moment nog niet duidelijk hoeveel woonunits geplaatst kunnen worden dit jaar en hoeveel er mogelijk volgend jaar geplaatst gaan worden. Bij de 2e voortgangsrapportage 2024 zal de afwijking van de begroting worden opgenomen. | I | PM | PM | ||
| 7. Duurzaamheid | ||||||
| Toename kosten grondstoffeninzameling (zie toelichting) | De kosten van de inzameling en verwerking van grondstoffen in de gemeente stijgen door enerzijds indexatie en herijking van tarieven van inzamelaar Circulus (nadeel € 190.000) en anderzijds doordat het aanbod van burgers van met name plastic fracties uit de PMD niet de gewenste kwaliteit heeft (landelijk beeld). Dit leidt tot meer verbrandingskosten en tot minder inkomsten uit subsidie per ton ingezameld PMD (nadeel € 115.000). Conform het uitgezette beleid vindt er ook een verandering plaats van de inzameling van Oud Papier en Karton (van verenigingen naar het huis aan huis ophalen). Dit brengt eenmalige extra kosten met zich mee (nadeel: € 20.000). Voor het opvangen van schommelingen in inkomsten en uitgaven in enig jaar, heeft de gemeente een egalisatiereserve afval ingesteld. Deze reserve heeft met de jaarrekening 2023 een saldo van nihil. In de begroting 2024 was rekening gehouden met met een onttrekking van de reserve afval om de kosten en baten met elkaar in 2024 in evenwicht te brengen. Omdat de reserve afval een nihil saldo heeft kan deze onttrekking niet plaatsvinden in 2024 (nadeel € 113.000). Vanuit de verkregen middelen voor het verwijderen en voorkomen van zwerfafval (incl. een prullenbakvergoeding) kan in 2024 eenmalig een bedrag van € 131.000 ingezet worden ter dekking van de meerkosten 2024. Per saldo leidt dit alles tot een nadeel van € 310.000 in de begroting 2024. De structurele effecten van de hiervoor genoemde punten zijn op dit moment nog niet goed te bepalen. In principe wordt er uitgegaan van 100% kostendekkendheid. De mate waarin de hierboven gemelde hogere kosten en minder subsidieopbrengsten doorrekenen in de tarieven voor afvalstoffenheffing wordt mede bepaald door de zuiverheid van scheiding van afval door inwoners van de gemeente. | I | 310.000 | |||
| 10. Weer aan het werk | ||||||
| Bijzondere bijstand | Er wordt meer beroep gedaan op de bijzondere bijstand door onder meer inwoners die onder de armoedegrens leven en door de toename van statushouders die een beroep doen op de bijzondere bijstand. | S | 200.000 | |||
| BUIG budget en uitkeringen IOAW en IOAZ | Het inkomensdeel BUIG (middelen voor de bekostiging van uitkeringen op basis van de Participatiewet, IOAW, IOAZ en BBZ) welke de gemeente in 2024 van het rijk ontvangt is naar beneden bijgesteld met € 390.000. Hier tegenover staat een daling van het aantal uitkeringen IOAZ en IOAW doordat het aantal wat hier gebruik van maakt afgenomen is en er geen nieuwe instroom meer is. Hierdoor ontstaat een voordeel van € 270.000. Het nadeel wat per saldo ontstaat op de BUIG van € 120.000 wordt onttrokken uit de opgebouwde reserve die hiervoor bestemd is. Per saldo verloopt dit budgettair neutraal. | S | -270.000 | -270.000 | ||
| Uitvoering WSW | In de meicirculaire 2024 is de integratie uitkering voor de uitvoering van de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW) naar boven bijgesteld. Deze verhoogde inkomsten worden doorbetaald aan Lucrato die deze dienstverlening voor gemeente Epe uitvoert. | S | 386.000 | 386.000 | ||
| 11. Bestuur en organisatie | ||||||
| Stelposten. Onderrealisatie verlaging index 7,5% | In de begroting is een stelpost opgenomen voor de verlaging van de indexering (7,5%) op een groot aantal (beïnvloedbare) posten over de programma's in de begroting. Bij de uitwerking hiervan is gebleken dat de doelstelling niet gehaald wordt. De doelstelling was € 1.000.000. Verwezen wordt naar de memo aan de raad van december 2023. | I | 334.000 | |||
| 12. Overzicht algemene dekkingsmiddelen | ||||||
| Rentebate schatkistbankieren | De overtollige liquide middelen worden, overeenkomstig de Regeling Schatkistbankieren decentrale overheden, gestald in 's Rijks' Schatkist. De gemeente Epe heeft in de eerste 5 maanden in 2024 een hoog positief saldo bij de schatkist aangehouden. Per 15 mei 2024 bedraagt de totale rentebate van € 255.000, welke niet is begroot. Waarschijnlijk zal de totale rentebate in 2024 nog hoger uitvallen. In begroting 2024 is rekening gehouden met een financieringstekort, resulterend in begrote rentelasten (€ 342.000). Door het ontbreken van een financieringplanning en het huidige positieve saldo liquide middelen (€ 17 mln. per 13 mei 2024) is het op dit moment nog niet duidelijk wanneer externe financiering zal worden aangetrokken en hoeveel de werkelijke rentelasten zullen afwijken van de begroting. | I | 255.000 | |||
| 13. Overhead | ||||||
| Legal Officer Wpg/Wjsg | In 2022 zijn de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens (Wjsg) herzien. De gemeente heeft wettelijk verplichte taken die zij voor de Wpg en Wjsg moet uitvoeren. Op dit moment voldoet gemeente Epe niet aan de wettelijke eisen. Dit blijkt ook uit het oordeel uit de externe (her)audits uitgevoerd in 2023 en 2024. Er wordt onderzocht wordt of deze wettelijke taken in samenwerking met andere gemeenten kunnen worden uitgevoerd. | S | PM | |||
| Bijstelling opbrengst algemene uitkering o.b.v. decembercirculaire 2023 | Het bedrag in de vastgestelde begroting 2024 voor de algemene uitkering uit het gemeentefonds is gebaseerd op de gegevens uit de meicirculaire 2023. Recent is de meicirculaire 2024 verschenen, die nu de meest recente circulaire is, waarop we de inkomstenraming van de algemene uitkering voor 2024 kunnen baseren. Hierin zijn ook de effecten van de september- en decembercirculaire 2023 verwerkt. Op basis van de circulaires verwachten we over 2024 een hogere opbrengst dan het oorspronkelijk begrote bedrag 2024. De hogere opbrengst wordt voor een groot deel veroorzaakt door ontwikkeling van het accres (volume, loon- en prijsdeel en uitkeringsfactor, € 666.000). Daarnaast wordt een aanvulling ontvangen in verband met de afrekening 2023 van de ruimte onder het 'BCF-plafond' (Btw Compensatie Fonds, € 353.000), ontvangen we eenmalig extra middelen voor de uitvoeringskosten van de Omgevingswet (€ 195.000) en vindt een aanpassing plaats i.v.m. mutaties in de WOZ-waarden (€ 95.000). Er zijn ook enkele kleinere verhogingen opgenomen voor 'taakmutaties'; omdat deze per saldo geen effect hebben, zijn deze nu buiten beschouwing gelaten. Het college zal de raad ook afzonderlijk informeren over de uitkomsten van de meicirculaire 2024. | I | 1.375.000 | |||
| Vervanging wegens langdurige ziekte | Ter vervanging van langdurige ziekte wordt personeel ingehuurd. Met de raad is afgesproken dat ingehuurd mag worden tot het gemiddelde ziekteverzuim bij vergelijkbare gemeenten. Dit gemiddelde ziekteverzuim is 6,3% (cijfers A&O fonds). In Epe is het ziekteverzuim het afgelopen jaar fors gedaald en komen we op een ziekteverzuim van momenteel 4,4%. De inhuurkosten door langdurige ziekte zijn € 437.000. | I | 437.000 | |||
| Inhuur vanwege tekort capaciteit | Op een enkel taakveld wordt substantieel ingehuurd vanwege het niet kunnen invullen van de benodigde vacatures. Ook zijn de kosten per ingehuurde medewerker fors toegenomen. Er worden op dit moment nieuwe vaste medewerkers gezocht. Daarnaast hebben we te maken met achterstanden en effecten van de Omgevingswet in processen. Dekking kan deels plaats vinden doordat in de meicirculaire 2024 een aanvullend bedrag voor uitvoeringskosten van de Omgevingswet is opgenomen (€ 195.000, opgenomen in de post onder de algemene uitkering) en deels door een extra onttrekking aan de reserve Omgevingswet en Wkb (€ 350.000). | I | 884.000 | 350.000 | ||
| Arbeidsmarkttoelage | Om nieuwe medewerkers aan te trekken wordt in sommige gevallen gebruik gemaakt van het toekennen van een arbeidsmarkttoelage. Er zijn heldere kaders opgesteld om de toepassing van de toelage beperkt te houden. Ook in 2024 is de toelage toegepast om medewerkers aan te trekken. Dit betreft een incidentele toelage van maximaal één jaar waarna verlenging hiervan heroverwogen kan worden. Er zal in de salarislasten een extra bedrag worden opgenomen voor de inzet van de arbeidsmarkttoelage. | I | 102.000 | |||
| Overige wijzigingen | Betreft een optelsom van de overige wijzigingen op de begroting 2024 die kleiner zijn dan € 100.000 en niet bestuurlijk relevant zijn. | I | 188.000 | 65.000 | ||
| Eindtotaal | 9.971.000 | 9.346.000 | ||||
| Totaal voordeel/nadeel voortgangsrapportage 2024-1 (incl. verrekening reserves): | -625.000 | |||||