Jaarrekening

In de onderstaande tabel wordt de (eventuele) aanwending van het in de begroting opgenomen bedrag voor onvoorziene uitgaven verantwoord.

Dit overzicht ondersteunt bij de bepaling en de beoordeling van het structurele evenwicht voor 2023.

De Wet Normering Topinkomens (WNT) stelt een maximum aan de bezoldiging van topfunctionarissen in de publieke en semipublieke sector.  Onder 'beloningen op termijn' vallen de door de gemeente betaalde premies voor de pensioenregeling (het werkgeversdeel).
De toegekende bezoldigingen liggen onder de bezoldigingsnorm.

De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening worden opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het college van burgemeester en wethouders toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd. Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door de raad vastgestelde kaders zoals de begroting en gemeentelijke verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door de raad op 9 november 2023 vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht.

Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door de raad bepaald en bedraagt 3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 3.805.110. De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV van november 2023.

Het college is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties niet rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens.  

De geconstateerde afwijkingen betreffen:

• Afwijkingen inzake begrotingscriterium:        € 5.708.000 *
• Afwijkingen inzake investeringskredieten:    €     493.000  **
• Afwijkingen voorwaarden criterium:                 €     915.000

* Geconstateerde afwijkingen inzake begrotingscriterium die door de Raad als acceptabel (artikel 14.5 van de financiële verordening) worden aangemerkt:

• Afwijkingen inzake begrotingscriterium:     € 5.708.000 (betreft open-einde regeling sociaal domein, kosten waar direct gerelateerde inkomsten de overschrijding compenseren en/of dat de raad gedurende het jaar geïnformeerd is)

** Geconstateerde afwijkingen inzake de investeringskredieten zijn voor een bedrag van € 320.000 reeds gecommuniceerd met de Raad in 2023.

Rekening houdend met de acceptabele overschrijdingen blijft het college (resterende fout € 1.088.000) binnen de daarvoor gestelde grens (€ 3.805.110) van de Raad. 

De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften die het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) daarvoor geeft.

De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat vindt plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij het desbetreffende balanshoofd anders is vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarden.

De baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Baten en winsten worden slechts genomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico's die hun oorsprong vinden voor het einde van het begrotingsjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Dividend van deelnemingen wordt als bate genomen in het jaar volgend op het jaar waarop het dividend betrekking heeft.

Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Omdat het niet is toegestaan om voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume op te nemen, worden sommige personele lasten toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden, overlopende vakantiegeld- en verlofaanspraken en dergelijke.

Voor arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van een jaarlijks vergelijkbaar volume wordt geen voorziening getroffen of op andere wijze een verplichting opgenomen. De referentieperiode is dezelfde als die van de meerjarenraming te weten vier jaar. Indien er sprake is van (eenmalige) schokeffecten (reorganisaties) dient wel een verplichting opgenomen te worden. In de verslagperiode is hiervan geen sprake geweest.

Eigen bijdrage WMO: Een aanvrager van een voorziening, hulp in de huishouding, zorg in natura of een financiële tegemoetkoming (persoonsgebonden budget) is op grond van de WMO een eigen bijdrage verschuldigd. De wetgever heeft bepaald dat de berekening, oplegging en incasso van deze eigen bijdrage wordt uitgevoerd door het CAK. De informatie van het CAK (om privacy redenen beperkt) is ontoereikend om als gemeente de juistheid op persoonsniveau en volledigheid van de eigen bijdragen als geheel te kunnen vaststellen. Door de systematiek te kiezen van het vaststellen van de eigen bijdragen door het CAK, heeft de wetgever in feite bepaald, dat de verantwoordelijkheid voor de juistheid en volledigheid van de eigen bijdragen op grond van de WMO geen gemeentelijke verantwoordelijkheid is. Dit betekent dat door de gemeenten geen zekerheden omtrent omvang en hoogte van de eigen bijdragen kunnen worden verkregen. 

In de jaarrekening zijn onder overlopende passiva opgenomen de van overheidslichamen ontvangen maar nog niet bestede voorschotbedragen voor uitkeringen met een specifiek bestedingsdoel die dienen ter dekking van lasten van volgende begrotingsjaren.

De in de jaarrekening opgenomen rechtmatigheidsverantwoording is opgesteld op basis van de kaders zoals besloten in de financiële verordening en op basis van de kadernota rechtmatigheid. Dat betekent dat: 

• De rechtmatigheidsverantwoording toeziet op de financiële rechtmatigheid van baten, lasten, balansmutaties, alsmede de baten en lasten inzake de specifieke uitkeringen op grond van art. 17 Financiële-verhoudingswet; 
  
  
• De financiële rechtmatigheid waaronder het voorwaardencriterium, het begrotingscriterium en het misbruik & oneigenlijk gebruik criterium omvat:
  • Voor het voorwaardencriterium bestaat de norm uit het normenkader zoals op 9 november 2023 door de raad is vastgesteld; 
  • Voor het begrotingscriterium geldt dat alle overschrijdingen van lasten en investeringskredieten op programmaniveau onrechtmatig zijn, waarbij voor een aantal scenario’s in de financiële verordening is beschreven wanneer deze overschrijdingen acceptabel zijn. Voor over- en onderscheidingen van baten, onderschrijdingen van lasten en onderschrijdingen van investeringskredieten geldt dat deze als onrechtmatig zijn aangemerkt indien ze niet tijdig aan de raad zijn gemeld, tijdig melden kan ook het toelichten zijn in de jaarrekening bij de programma’s. De overschrijdingen en onderschrijdingen van de baten en onderschrijdingen van de lasten worden toegelicht in de jaarstukken bij het onderdeel ‘Financiële analyses per programma’.

  • Ten aanzien van het M&O criterium is de nota M&O beleid van onze organisatie leidend bij het voorkomen en opsporen van misbruik en oneigenlijk gebruik. Omdat alleen bij misbruik sprake is van een onrechtmatigheid zijn eventuele gevallen van misbruik (mits cumulatief met andere fouten of onduidelijkheden boven de verantwoordingsgrens) opgenomen in de rechtmatigheidsverantwoording.

• De rechtmatigheidsverantwoording is opgesteld binnen de kaders van de kadernota rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV alsmede onze eigen financiële verordening. Dit betekent dat:
  • Een verantwoordingsgrens van 3 % (zijnde € 3.805.110) is gehanteerd waarboven cumulatieve fouten en onduidelijkheden in de rechtmatigheidsverantwoording worden opgenomen;
  • Een rapporteringstolerantie van € 126.837 is gehanteerd waarboven fouten en onduidelijkheden in de paragraaf bedrijfsvoering worden opgenomen.

Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs verminderd met de afschrijvingen en waardeverminderingen die naar verwachting duurzaam zijn.

De kosten van onderzoek en ontwikkeling worden in 5 jaar afgeschreven.

De afschrijving van de geactiveerde kosten van onderzoek en ontwikkeling vangt aan bij ingebruikneming van het gerelateerde materiële vaste actief.

Afsluitkosten van opgenomen geldleningen worden afgeschreven over de looptijd van de betrokken geldlening.

Bijdragen aan activa in eigendom van derden kunnen worden geactiveerd. Dergelijke geactiveerde bijdragen zijn gewaardeerd op het bedrag van de verstrekte bijdragen, verminderd met afschrijvingen. De verleende bijdragen worden afgeschreven over de periode waarin het betrokken actief van de derde op basis van de door de gemeente gestelde voorwaarden moet bijdragen aan de publieke taak.

Materiële vaste activa met economisch nut

• In erfpacht uitgegeven gronden.
  De in erfpacht uitgegeven percelen zijn gewaardeerd tegen de eerste uitgifteprijs (i.c. de waarde die bij eerste uitgifte als basis voor de canonberekening in aanmerking is genomen). Percelen waarvan de erfpacht eeuwigdurend is afgekocht zijn tegen een geringe registratiewaarde opgenomen.
• Investeringen met economisch nut
  Deze materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Specifieke investeringsbijdragen van derden worden op de desbetreffende investering in mindering gebracht; in die gevallen wordt op het netto investeringsbedrag afgeschreven.

De nog niet in exploitatie genomen bouwgronden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel lagere marktwaarde.

Slijtende investeringen worden vanaf het moment van ingebruikneming lineair afgeschreven over de verwachte gebruiksduur, waarbij rekening wordt gehouden met een eventuele restwaarde. Op grondbezit met economisch nut (buiten de openbare ruimte) wordt niet afgeschreven.

Bij de waardering wordt in voorkomende gevallen rekening gehouden met een bijzondere vermindering van de waarde, indien deze naar verwachting duurzaam is.

Op investeringen die zijn gerealiseerd tot en met 2016 is in sommige gevallen eenmalig extra afgeschreven zonder economische noodzaak (ter vermindering van toekomstige lasten) of zijn reserves op de investeringen afgeboekt (investeringen met een maatschappelijk nut). Vanaf 2017 worden (door gewijzigde regelgeving) investeringen in alle gevallen geactiveerd en afgeschreven. In die gevallen waarin voor de investering een specifieke reserve is gevormd, wordt bij realisatie het desbetreffende bedrag uit de reserve toegevoegd aan de reserve dekking kapitaallasten. Vervolgens worden de kapitaallasten van de investering over de afschrijvingsduur jaarlijks gedekt door een onttrekking aan deze reserve.

De gehanteerde afschrijvingstermijnen vloeien voort uit de Nota activerings- en afschrijvingsbeleid en bedragen in jaren:

Investeringen in de openbare ruimte met uitsluitend maatschappelijk nut.
Infrastructurele werken in de openbare ruimte, zoals bijvoorbeeld wegen, pleinen, bruggen, viaducten en parken, worden geactiveerd en afgeschreven. De ondergrond van deze werken wordt daarbij als integraal onderdeel van het werk beschouwd (en dus ook afgeschreven volgens bovenstaande afschrijvingstermijnen). Voor zover specifieke dekking van de investeringsuitgaven aanwezig is binnen reserves, worden bij realisatie deze middelen toegevoegd aan de reserve dekking kapitaallasten. Vervolgens worden de kapitaallasten over de afschrijvingsduur van de investering jaarlijks gedekt door een onttrekking aan deze reserve.

Financiële vaste activa
Kapitaalverstrekkingen aan gemeenschappelijke regelingen en verstrekte leningen zijn opgenomen tegen nominale waarde.

Participaties in het aandelenkapitaal van N.V.’s en B.V.’s (“kapitaalverstrekkingen aan deelnemingen” in de zin van het BBV) zijn gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs van de aandelen. Indien de waarde van de aandelen structureel daalt tot onder de verkrijgingsprijs, zal afwaardering plaatsvinden. Tot nu toe is een dergelijke afwaardering niet noodzakelijk gebleken. De actuele waarde ligt ruim boven de verkrijgingsprijs.

Vlottende activa

• Voorraden
  De als “onderhanden werken” opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs, dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijp maken) en een redelijk te achten aandeel in de rentekosten en de administratie- en beheerskosten. 
  Winsten uit de grondexploitatie worden slechts genomen indien en voor zover die met voldoende mate van betrouwbaarheid als gerealiseerd aangemerkt kunnen worden. Voor zover daarvan geen sprake is worden de verkregen verkoopopbrengsten op de vervaardigingskosten in mindering gebracht. Hierbij wordt de 'POC-methode' toegepast (percentage of completion, ofwel: het resultaat wordt naar rato van de verrichte prestaties geboekt).
• Vorderingen en overlopende activa
  De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid is een voorziening in mindering gebracht. De voorziening wordt dynamisch bepaald op basis van de geschatte kansen op inning van de vordering.
• Liquide middelen en overlopende posten
  Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.

Voorzieningen
Voorzieningen worden gewaardeerd op het nominale bedrag van de betrokken verplichting c.q. het voorzienbare verlies of het risico.

De voorziening voor pensioenverplichtingen politieke ambtsdragers is tegen de contante waarde van de (al opgebouwde) toekomstige uitkeringsverplichtingen gewaardeerd.

De voorzieningen voor groot onderhoud zijn gebaseerd op een meerjarenplanning voor het onderhoud van de gemeentelijke panden. Hierbij is rekening gehouden met de kwaliteitseisen en het beleid zoals dat is geformuleerd in de paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen.

Vaste schulden
Vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met gedane aflossingen. De vaste schulden hebben een rente typische looptijd van één jaar of langer.

Vlottende passiva
De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde.

Borg- en garantstellingen
De gewaarborgde geldleningen worden gewaardeerd tegen nominale waarde verminderd met de aflossingen.

Afgesloten kredieten

In 2023 zijn er kredieten afgesloten met een positief en een negatief saldo. In deze paragraaf wordt een toelichting gegeven op in 2023 afgesloten kredieten waarop een kostenoverschrijding of onderschrijding heeft plaatsgevonden. Met het vaststellen van de jaarrekening stemt de raad in met alle kostenover- en onderschrijdingen.

ICT
In 2023 zijn een aantal kredieten in het kader van de ICT-projecten afgesloten. Met name de vervanging van laptops en een aantal langduriger lopende kredieten in het kader van de vervanging van het pakket openbare Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT), zijn met een positief saldo afgesloten. Het gaat hier om iets meer dan € 101.000. Dit bedrag wordt in de ICT reserve gehouden. De systematiek bij ICT-projecten is in principe dat er jaarlijks in de begroting een vast bedrag wordt opgenomen ter dekking van de investeringskosten. In werkelijkheid fluctueren de kosten over de diverse jaren en zal het nu resterende bedrag ingezet worden in komende jaren. Per saldo heeft dit geen effect op het resultaat.

Watertaken uit gemeentelijk watertakenplan
In 2023 is een krediet voor de vervanging van persleidingen afgesloten en binnen het krediet Centrumplan Vaassen fase 2 de vervanging van riolering afgesloten. De vervanging van zowel drukriool (persleiding) als het vrijvervalriool is geregeld in het gemeentelijke watertakenplan dat door de raad is vastgesteld. In dit plan zijn per jaar gemiddelde investeringsbedragen opgenomen. Door diverse oorzaken (efficiency, meeliften in andere projecten om overlast zoveel mogelijk te beperken e.d.) kunnen de bedragen per jaar in positieve of negatieve zin afwijken ten opzichte van de gemiddelde investeringsbedragen per jaar. Beide kredieten kennen in 2023 een relatief kleine (4%) onderschrijding van de begrote kosten.  De onderschrijdingen leiden tot lagere rente en afschrijvingslasten die betrokken worden in de rioolheffing.

Vervanging openbare verlichting 2023
De vervanging van de openbare verlichting wordt gebaseerd op het beleidsplan met als financiële basis de daarin opgenomen budgetten. In de investeringsbegroting is voor elk jaar een gelijk (gemiddeld) bedrag beschikbaar. In de praktijk echter volgt de vervanging en de daarmee gepaard gaande kosten niet hetzelfde jaarlijks gelijkblijvend patroon maar fluctueert per jaar als gevolg van efficiency overwegingen, meeliften in andere projecten om overlast zoveel mogelijk te beperken e.d. Vorig jaar (2022) is € 144.000 minder uitgegeven dan het gemiddelde bedrag, dit jaar (2023) is dat € 152.000 meer dan begroot. Alle investeringsbedragen worden echter verrekend met de reserve vervanging openbare verlichting, die de investeringsuitgaven dekt. De tegengestelde cyclus in voorgaande (en eventueel volgende) jaren maakt dat er voldoende middelen in de reserve daarvoor aanwezig zijn en het in het beleidsplan opgenomen totaal investeringsniveau niet overschreden wordt.