Jaarverslag

Het programma omvat de onderwerpen onderwijs en jeugd in brede zin, zoals kinderopvang, voor- en vroegschoolse educatie, jongerenwerk en jeugdgezondheidszorg. Ook Jeugdzorg valt onder dit programma.
De voorzieningen gericht op de jeugd maken ook deel uit van het basisaanbod aan voorzieningen waar in programma 2 “Actief in Epe” aandacht aan wordt gegeven. Er bestaat een relatie met de programma’s 3 “Zorg en opvang” (maatschappelijke ondersteuning) en 4 “Leefbaar en veilig” (integrale veiligheid: thema “Jeugd en veiligheid”).

Strategische doelen:

1. Het voorkomen van achterstanden bij jeugdigen.
2. Bevorderen kwaliteit jeugd- en onderwijsvoorzieningen.

Het programma omvat de onderwerpen welzijn (o.a. sociaal cultureel werk en vrijwilligersondersteuning), sport en cultuur (waaronder ook kunst en bibliotheekwerk). Daarnaast valt ook het onderwerp accommodaties op de voornoemde terreinen onder dit programma. De voorzieningen gericht op jeugd (0-18 jaar) vallen binnen programma 1 “Opgroeien in Epe”. Dit programma draagt in belangrijke mate bij aan de leefbaarheid in de dorpen en wijken (inzet van voorzieningen, aandacht voor ontmoeting, tegengaan overlast en criminaliteit, kwaliteit van de woonomgeving). Er bestaat een relatie hierbij met de programma’s 3 “Zorg en opvang” (maatschappelijke ondersteuning), 4 “Leefbaar en veilig” (veilige leefomgeving) en 6 “Epe op orde” (openbare ruimte).

Strategische doelen:

1. Het vergroten van maatschappelijke participatie van inwoners.
2. Realiseren van een evenwichtig over de kernen gespreide sociale infrastructuur met activiteiten, voorzieningen en accommodaties.

Het programma omvat de onderwerpen maatschappelijke ondersteuning (vanuit de Wmo), gezondheid, maatschappelijke opvang, basismobiliteit, algemeen maatschappelijk werk en integratie/inburgering van nieuwkomers.
Het programma richt zich met name op groepen inwoners uit de samenleving die kwetsbaar zijn. Kernbegrippen zijn daarbij bevorderen zelfredzaamheid en participatie. Er bestaat een relatie met de programma’s 1 “opvoeden en opgroeien” (jeugdgezondheidszorg), 2 “Actief in Epe” (welzijnsvoorzieningen), 4 “Leefbaar en veilig” (leefbaarheid) en 10 “Weer aan het werk” (bevordering arbeidsparticipatie).

Strategische doelen:

1. Bevorderen van een zelfstandige leefwijze voor mensen met een beperking.
2. Realiseren van goede zorg en ondersteuning.

Het programma omvat de onderwerpen brandweer, politie, criminaliteit en overlast, crisisbeheersing/ rampenbestrijding, leefbare en veilige leefomgeving. Het programma geeft invulling aan de brede begrippen van leefbaar en veiligheid. Het onderwerp integrale veiligheid valt ook onder dit programma. Er bestaat een relatie met de programma’s 1 “Opgroeien in Epe”, 2 “Actief in Epe”, 3 “Zorg en Opvang” en 6 “Epe op orde”. Verder is er een relatie met programma 8 “Toezicht en handhaving”. Binnen dit programma vindt de uitvoering plaats van de diverse leefbaarheids- en veiligheidsaspecten.

Strategische doelen:

1. Bevorderen van een leefbare en veilige woon- en leefomgeving.
2. Bevorderen van bijdragen van bewoners aan de leefbaarheid in de kernen en wijken.
3. Bevorderen van een goede, geoefende organisatie die snel en adequaat kan optreden bij een calamiteit of ramp

Het programma omvat de onderwerpen ruimtelijke ordening, grond- en woningexploitatie, bouw- en woningtoezicht en volkshuisvesting. Het onderdeel bouw- en woningtoezicht heeft een uitvoerend karakter. De activiteiten voor woningexploitatie zijn beperkt.

Strategische doelen:

1. Bevorderen van de ruimtelijke kwaliteit om een goed woon-, werk- en leefklimaat te ondersteunen.
2. Bevorderen van een diversiteit aan woonaanbod om de leefbaarheid in de dorpen op peil te houden voor jong en oud.
3. Behouden van het in de gemeente aanwezige cultuur- en natuurhistorisch erfgoed. 
4. Beheerste en duurzame ontwikkeling van het buitengebied.

Het programma omvat de onderwerpen betreffende het beheer en onderhoud van dat deel van de openbare ruimte dat kan worden beschreven als de bovengrondse infrastructuur en toebehoren. Het gaat dan om de zorg dat de wegen en pleinen, woonstraten en -erven hun functie adequaat kunnen blijven vervullen.

Strategische doelen:

1. Bevorderen van een leefomgeving (openbare ruimte) die schoon en heel is.
2. Bevorderen van een duurzaam toegankelijk en aantrekkelijk openbaar gebied.
3. Bevorderen van een duurzame, veilige en gezonde mobiliteit.

Het programma omvat de zorg voor het milieu. De belangrijkste onderwerpen uit het programma zijn de energie en warmte transitie, milieu, afvalverwijdering en de afvoer van (overtollig) regenwater en afvalwater.

Strategische doelen:

1. Bevorderen van een duurzame en gezonde ontwikkeling van de leefomgeving voor nu en toekomstige generaties.
2. Bereiken van een CO2 neutrale en aardgasvrije gemeente.

Het programma omvat de onderwerpen vergunningverlening, controle op uitvoering en handhaving van wet- en regelgeving en de algemene plaatselijke verordening. Er bestaat een relatie met programma 4 “Leefbaar en veilig”.

Strategische doel:

1. Versterken van handhaving en toezicht

Het programma omvat de onderwerpen lokale economie (waaronder werkgelegenheid, bedrijfsterreinen), agrarische aangelegenheden, recreatie en toerisme. De gemeentelijke rol is voorwaardenscheppend (vestigingsmogelijkheden voor bedrijven, goede ontsluiting en bereikbaarheid, goed beheer van de openbare ruimte) en faciliterend (informatievoorziening, dienstverlening). Er bestaat een relatie met programma 5 “Ruimte en wonen” (economische aspecten in planontwikkeling en bestemmingsplannen).

Strategische doelen:

1. Versterken lokale economie.
2. Vergroten van de aantrekkelijkheid van de gemeente Epe op het terrein van recreatie en toerisme.

Het programma omvat de onderwerpen die samenhangen met de uitvoering van de Participatiewet en de wet gemeentelijke schuldhulpverlening. Daarnaast omvat het programma armoedebeleid en minimaregelingen. Er bestaat een relatie met programma 3 “Zorg en opvang” (bevorderen zelfredzaamheid).

Strategische doelen:

1. Vergroten van maatschappelijke participatie van mensen zonder werk.
2. Verminderen van de schuldenproblematiek van Eper inwoners.
3. Verminderen van armoede bij ouderen en gezinnen met een minimuminkomen.

Het programma omvat de onderwerpen algemeen bestuur, personeel, informatievoorziening, organisatie, financiën, huisvesting, juridische zaken, communicatie en andere bedrijfsmiddelen zoals post, repro en facilitaire zaken.

Strategische doelen:

1. Ontwikkelen van een klantgerichte organisatie die gericht is op een snelle, correcte en integere dienstverlening.
2. Ontwikkelen van een op de samenleving gerichte organisatie die de dialoog aangaat met burgers en flexibel en slagvaardig inspeelt op ontwikkelingen en behoeftes.
3. Ontwikkelen van een organisatie waarbij het resultaat voorop staat en alles draait om het willen bereiken van de afgesproken doelen met een efficiënte en rechtmatige inzet van middelen.

Deze paragraaf geeft inzicht in het beleid van de lokale heffingen. 

Het beleid over de lokale heffingen staat in:

• landelijke wet- en regelgeving, zoals de Gemeentewet
• in de paragraaf lokale heffingen in de programmabegroting
• belastingverordeningen
• tarieventabel 2023
• collegeprogramma 2022-2026 
• regeling kwijtschelding gemeentelijke belastingen

Algemeen
Tribuut belastingsamenwerking heeft de belastingen en WOZ uitgevoerd.  Het uitbreken van de oorlog in Oekraïne in 2022 heeft ook in 2023 geleid tot vluchtelingen die hier onderdak hebben gevonden. Net als in 2022 hebben deze vluchtelingen in 2023 geen gemeentelijke belasting hoeven te betalen. Daarnaast is Tribuut in 2023 overspoeld met bezwaren tegen de WOZ-waarde.  
Hieronder staat per specifieke taak een korte verantwoording . In het overzicht algemene  dekkingsmiddelen in deel 3 van deze jaarstukken staan de bedragen van de geraamde en gerealiseerde opbrengsten. 

Wet waardering onroerende zaken
In februari zijn de WOZ-waarden bekend gemaakt. Tribuut is in 2023 overspoeld met bezwaren tegen de WOZ-waarde. Veel van die bezwaren zijn ingediend door gespecialiseerde bureaus. Die bureaus verdienen geld als de WOZ-waarde verlaagd wordt ("no cure no pay"). De wet heeft bepaald dat Tribuut dan een vergoeding moet betalen aan zulke bureaus. Die vergoedingen bedragen in 2023  in totaal circa  1,85 miljoen euro. De gemeenten betalen dat aan Tribuut en uiteindelijk betalen alle inwoners hieraan mee. Het is geld dat de gemeenten dan niet aan andere zaken kan uitgeven. Dit is een landelijke kwestie.  Voor 2024 is een wetsvoorstel aangenomen dat de proceskosten en de immateriële schadevergoeding voor WOZ-aanslagen matigt.  De Waarderingskamer houdt toezicht en geeft een algemeen oordeel over de uitvoering.  Dat oordeel is net als in 2022 'goed'.  Dit komt overeen met de afgesproken ambitie. 

Onroerende-zaakbelastingen
Eigenaren van woningen en eigenaren en gebruikers van niet-woningen betalen deze belasting. De WOZ-waarde is de grondslag. Woongedeeltes binnen niet-woningen betalen geen OZB. De WOZ-waarden waren hoger dan begroot, waardoor de opbrengst € 145.000 hoger uitvalt.  Dit was eind 2023 reeds bekend bij het college. Het college heeft daarom besloten om  € 100.000 als hogere OZB-opbrengst alvast te reserveren.  In 2024 wordt het gereserveerde bedrag van de te realiseren totale OZB opbrengst afgehaald. Daardoor kan het OZB-tarief lager worden en betalen woningeigenaren minder dan anders het geval zou zijn.

Reinigingsheffingen
Waar mensen leven en werken ontstaat afval. Daar wil je vanaf. De gemeente zorgt daarvoor en dat kost geld. Inwoners en bedrijven betalen daarvoor reinigingsheffingen. Naast een vastrecht betalen mensen per keer dat ze de container aan de weg zetten of afval in de ondergrondse container stoppen.

Hieronder staat welke kosten de gemeente heeft gemaakt en welke inkomsten daar tegenover staan.  Op straat ligt zwerfafval en soms storten mensen hun afval illegaal. De gemeente ruimt dat op. Ook die kosten tellen mee.  Voor zwerfafval, papier en plastic ontvangt de gemeente geld. Dat staat onder 'baten taakvelden'. Voor de BTW over de inzameling van bedrijfsafval krijgen we geen geld uit het BTW compensatiefonds (BCF). Voor een deel van de ontvangen bijdragen geldt dat ook. 

De kosten vallen  € 101.000 hoger uit dan begroot. De opbrengst is € 254.000 minder dan begroot. Bij elkaar zorgt dit voor een berekende onttrekking van € 355.000.  Aangezien in de reserve een saldo van € 304.000 zit, kan € 304.000 aan de reserve onttrokken worden. Het restant ad € 51.000 komt ten laste van de algemene middelen.  De reserve gebruiken we om grote schokken in de tarieven te voorkomen.

bedragen x € 1.000

Rioolheffingen
Inwoners en bedrijven willen dat afvalwater netjes wegstroomt. Ook regenwater moet ergens heen en grondwater moet op peil blijven. De gemeente heeft daarin wettelijke taken. In het gemeentelijk watertakenplan (GWP) staat wat en hoe. Daarin staat ook dat inwoners en bedrijven daaraan meebetalen. Dat gebeurt via de rioolheffingen. Eigenaren betalen een vast bedrag. Gebruikers betalen meer als ze meer water verbruiken. Zuinig zijn met water bespaart dus kosten. Voor nieuwe aansluitingen op het bestaande riool betalen inwoners via het eenmalig rioolaanleg geld. 

In onderstaand overzicht staat wat de gemeentelijke taken hebben gekost. Vanwege boekhoudvoorschriften verwerken we dat voor lasten en baten gescheiden in reserves en voorzieningen. Het nadeel van € 4.000 bij de baten onttrekken we aan de reserve riolering . Het nadeel op de lasten van € 35.000 is aan de voorziening riolering onttrokken. De kostendekkendheid was 94%.

bedragen x € 1.000

Forensenbelasting
Mensen met een gemeubileerde woning die niet in de gemeente wonen betalen deze belasting. De WOZ-waarde is daarvoor de grondslag. Het tarief is een percentage van de waarde. De opbrengst is een inschatting, omdat Tribuut de aanslagen na afloop van het jaar verstuurt. We verwachten een iets hoger bedrag binnen te halen dan in de begroting staat, namelijk € 380.000 (begroot € 372.000). 

Precariobelasting
Bedrijven met bijvoorbeeld terrassen of winkeluitstallingen op gemeentegrond betalen deze belasting. Dat geldt ook voor marktkooplieden en mensen met een standplaats op gemeentegrond.  Vanwege de coronamaatregelen hoefde er voor de periode tot 1 juli 2022 niet betaald te worden voor terrassen en winkeluitstallingen. Vanwege corona en personele wisselingen was er achterstand ontstaan bij het in beeld brengen van de standplaatsen en terrasvergunningen. De aanslagen standplaatsen 2022 zijn eind 2023 verzonden. De aanslagen voor terrasvergunningen zijn nog niet verzonden. De opbrengst is  daarom deels een inschatting.

Toeristenbelasting
Toerisme is belangrijk voor de gemeente Epe. Mensen die hier niet wonen, maar wel overnachten betalen deze belasting. Dat gaat via de campings, hotels, B&B's en andere aanbieders. Als je in een eigen kampeermiddel overnacht, hoef je minder toeristenbelasting (€ 1,00 per overnachting) te betalen dan als je overnacht in een hotel of in een huurtent (€ 1,25 per overnachting) bijvoorbeeld. In 2022 gold deze manier van heffen voor het eerst. We hebben toen daarover extra uitleg laten geven aan recreatieondernemers. Tribuut verstuurt de aanslagen na afloop van het jaar. 

Begraafrechten
Nabestaanden willen hun overleden dierbaren op een waardige manier kunnen begraven. De begraafplaats moet er verzorgd uitzien. De gemeente zorgt voor begraafplaatsen en het onderhoud daarvan. Om de kosten daarvan te dekken is er deze heffing. Nabestaanden betalen voor het begraven, voor het graf, het onderhoud enzovoort. Van tevoren betalen zij voor de hele periode waarvoor het graf blijft bestaan. Daarom is er is een egalisatievoorziening. Daaruit betalen we de onderhoudskosten die in het verleden zijn afgekocht. De gemeente moet nog onderzoeken hoe groot die voorziening moet zijn om ook in de toekomst alle kosten te kunnen blijven betalen.

Hieronder staan de kosten en baten. De lasten zijn inclusief BTW. In 2023 was de opbrengst lager dan begroot . De kosten waren hoger dan begroot. Daardoor ontstaat een tekort van € 202.000. Dat tekort dekken we uit de voorziening begraven.

bedragen x € 1.000

Leges
Vraag je een vergunning aan, wil je een paspoort of ga je trouwen? Dan betaal je daarvoor leges. Je betaalt voor de dienst die je van de gemeente vraagt.

De opbrengst omgevingsvergunningen is verreweg de grootste groep die onder de leges valt. Voor 2023 geldt dat de gerealiseerde opbrengst (€ 1.428.000) redelijk in lijn ligt met de geraamde opbrengst (€ 1.338.000).  Bij de omgevingsvergunningen is het tarief afhankelijk van de bouwkosten. Daar is gemiddeld genomen sprake van 'subsidiëring' van dure bouwwerken aan goedkope bouwwerken. Bij de andere legesproducten is geen sprake van beleid om te subsidiëren tussen producten. Hieronder is de begrote en gerealiseerde kostendekking per product weergegeven. De kostendekkendheid van de totale legesverordening was 116%. 

Naast de lasten die op de taakvelden staan, rekenen we ook overheadkosten mee. Hoe we dat doen staat in de Financiële verordening gemeente Epe 2023. Over de kosten die we aan derden betalen (dus niet het eigen personeel) rekenen we BTW. Op investeringen schrijven we af. Over het deel van de afschrijving dat gaat over de kosten aan derden rekenen we ook de BTW mee. 

Mensen met een inkomen op ongeveer bijstandsniveau en zonder vermogen kunnen de gemeentelijke belasting eigenlijk niet betalen. Zij komen voor kwijtschelding in aanmerking. Dat geldt alleen voor de rioolheffing van gebruikers en voor het vastrecht afvalstoffenheffing. Voor het variabele tarief afvalstoffenheffing is kwijtschelding mogelijk tot maximaal € 69. Het geld de gemeente daardoor misloopt wordt via de belastingtarieven betaald door de mensen die geen kwijtschelding krijgen. Gemeenten mogen beperkt eigen beleid voeren. De raad van Epe heeft een zo ruim mogelijk beleid vastgesteld. Er is € 129.500  aan belastingschuld kwijtgescholden. Dit is € 11.500 minder dan geraamd. 

De gemiddelde woonlasten voor een meerpersoonshuishouden met een eigen woning bedroegen in 2023 € 896 (bron: COELO). 

Economische ontwikkelingen en ontwikkelingen op wereldwijde schaal

• Energiekosten
  De energieprijzen zijn in Nederland in 2023 sterk gedaald. Echter doordat de gemeente gebruik maakt van een contract waarbij de energieprijzen vastgezet worden voor 1 jaar (de energieprijzen voor de gemeente zijn bepaald eind 2022), komt die landelijke prijsdaling niet tot uiting in de gemeentelijke kosten in 2023. In 2024 komt de prijsdaling sterker tot uitdrukking in de cijfers. Het prijsniveau is op het moment weer terug op het niveau van eind 2021 - begin 2022 mede door de besparingen op energieverbruik en zachte winters in Nederland. De gemeenteraad is tussentijds via de eerste voortgangsrapportage 2023 geïnformeerd over de gestegen energiekosten ten opzicht van de begroting 2023. De gemeente had in de begroting 2023 een voorziening getroffen van € 1,1 mln. ter dekking van deze sterk gestegen kosten.
  
  
• Rente
  Lange tijd kon in de gemeentelijke financiële positie rekening worden gehouden met stabilisatie of verlaging van het renteniveau. Sinds begin 2022 is daar verandering in gekomen met een toenemend rentepercentage. Ook in 2023 is de het rentepercentage stapsgewijs gestegen. De verwachting voor 2024 is onzeker wat betreft de renteontwikkeling. De verwachting is echter wel dat de Europese Centrale Bank de rente eerder zal verlagen dan verhogen. De renteontwikkeling heeft geen effect gehad op de jaarrekening 2023 vanwege het feit dat de gemeente geen externe financiering heeft lopen of moeten aantrekken. In de begroting 2024 echter wordt uitgegaan van een verhoogd investeringsniveau wat zou kunnen betekenen dat de gemeente externe financiering zou moeten aantrekken. Vanaf dat moment heeft de renteontwikkeling invloed op de gemeentelijke financiële positie.
  
  
• Lonen
  De landelijk gemiddelde loonstijging in 2023 was de hoogste in veertig jaar tijd. Ook de CAO voor gemeenteambtenaren kende in 2023 een relatief grote verhoging van de loonkosten. In de begroting 2023 was geen rekening gehouden met deze mate van verhoging. Daarnaast is in de algemene uitkering van het rijk slechts een gedeeltelijke compensatie ontvangen. Dit heeft een negatief effect gehad op de financiële positie van de gemeente. De gemeenteraad is tussentijds via de eerste voortgangsrapportage 2023 geïnformeerd over het effect van de gestegen loonkosten ten opzicht van de begroting 2023.
  
  
• Prijzen en inflatie
  Na een record inflatie van 11,6% in 2022, is de inflatie in 2023 gedaald naar 4,1%. De verwachting van de De Nederlandse Bank is dat deze in 2024 verder zal dalen naar 2,9% en in de toekomst, in 2025, verder daalt naar 2,2%. De lagere energieprijzen en de renteverhogingen van de centrale banken zijn een belangrijke oorzaak van de hogere inflatie in 2022 en 2023. De economische groei is met 0,1% in 2023 laag, maar zal naar verwachting van De Nederlands Bank in 2024 licht stijgen naar 0,3%. 
  De economie groei is in 2023 uitgekomen op 0,1%. Dat is fors lager dan in 2022 maar toen was er veel groei na de inzakking door de coronapandemie. In 2024 en 2025 zal de groei volgens De Nederlandse Bank licht hoger zijn, met 0,3% in 2024 en 1% in 2025. Wel is de economische onzekerheid toegenomen door de aanhoudende oorlog in Oekraïne, de oplopende spanningen in het Midden-Oosten en toenemende handelsbarrières.
  De gemeenteraad is tussentijds via de eerste voortgangsrapportage 2023 geïnformeerd over de negatieve effecten van de prijsstijgingen ten opzicht van de begroting 2023.
  
  
• Ontwikkelingen op wereldwijde schaal
  Verder zien we een aantal ontwikkelingen op wereldschaal die ook van invloed kunnen zijn op onze gemeente omdat ze gevolgen hebben op inwoners van de gemeente, gemeentelijke eigendommen en/of de financiële positie van de gemeente. Een aantal, door wereldwijde expert, verwachte grote risico, die niet makkelijk te kwantificeren zijn, zijn:
  • Extreme weersomstandigheden. 
    Extreme weersomstandigheden kunnen directe invloed hebben op onze inwoners persoonlijk maar ook indirect via gemeentelijke eigendommen die beschadigd zijn door stormen, extreme regenval, droogte en hitte. De gemeentelijke financiële positie wordt hiermee beïnvloed door extra benodigde investeringen of onderhoud in bijvoorbeeld gebouwen en de (inrichting van) de openbare ruimte. Dit risico wordt in de komende 10 jaar naar verwachting groter.
  • Sociale polarisatie.
    Sociale polarisatie kan de leefbaarheid in (delen van) de gemeente raken. Onlusten kunnen een directe invloed hebben op eigendommen van inwoners maar ook op eigendommen van de gemeente. Het kan leiden tot beschadiging van vastgoed, maar een negatieve invloed hebben op de leefbaarheid in (delen van) de gemeente, waarmee de leefbaarheidsdoelstelling in gevaar komen.
  • Cyber onveiligheid.
    Cyber onveiligheid neemt als risico alleen maar verder toenemen. Verder automatisering, robotisering en kunstmatige intelligentie nemen meer en meer delen van handmatige werkprocessen over. Hiermee veranderen de risico's in de processen en zijn andere beheersmaatregelen daarop nodig. Beheersmaatregelen zijn overigens als gemeente zelf te nemen door bijvoorbeeld een information security management system (ISMS) te implementeren. Als gemeente Epe maken we deels al gebruik van een ISMS.

Algemeen

Risicobeheersing wordt in de gemeente Epe procesmatig uitgevoerd in een risicomanagement proces. Het risicomanagement proces is een systematisch en cyclisch proces om risico’s te identificeren, te analyseren en te beoordelen, op basis hiervan maatregelen te nemen (beheersing) en die te evalueren.

Door de gekozen manier van beheersen van een bepaald risico kan er een restrisico voor de organisatie overblijven. Op het moment dat een risico als een daadwerkelijke gebeurtenis voordoet is het uitgangspunt van de gemeente Epe dat er middelen beschikbaar zijn binnen de organisatie zodat de (financiële) gevolgen van het risico geen invloed hebben op de normale bedrijfsvoering. Ofwel restrisico’s dienen opgevangen te worden binnen de normale bedrijfsvoering en hebben daarop geen invloed. Het uitgangspunt is dat het overgrote deel van de financiële gevolgen (eenmalig) opgevangen kunnen worden in de algemene reserve waarvan de hoogte is vastgesteld op minimaal € 2,5 mln. 

De relatie tussen de beschikbare middelen (ook wel weerstandscapaciteit genoemd) en de restrisico’s wordt het weerstandsvermogen genoemd. Nader uitgewerkt is het weerstandsvermogen de relatie tussen:

• Weerstandscapaciteit: Dit zijn de middelen en mogelijkheden die de gemeente in staat stelt om financiële tegenvallers op te vangen.
• Risico’s: Dit zijn de restrisico’s die van materiële betekenis zijn in relatie tot de financiële positie van de gemeente.

Schematisch ziet dat er als volgt uit:

In februari 2018 heeft de gemeenteraad van Epe de nota risicomanagement en weerstandsvermogen vastgesteld. In deze nota is het risicomanagementproces vastgelegd en de kaders aangegeven voor de uitvoering van het risicomanagement en het weerstandsvermogen.

De volgende randvoorwaarden zijn vastgelegd:

1. Het risicomanagement wordt procesmatig en conform de standaarden in de nota risicomanagement en weerstandsvermogen uitgevoerd.
2. De risico’s waarbij het financiële effect op de bedrijfsvoering Groot tot Zeer groot is en de kans daarop ook Groot tot Zeer groot is, worden (in de regel) maatregelen getroffen voor het restrisico in de vorm van een voorziening, bestemmingsreserves of (structurele) stelpost(en) in de begroting.
3. De weerstandscapaciteit wordt gevormd uit het saldo van de algemene reserve, de begrotingsruimte of het rekeningresultaat en het bedrag voor onvoorzien.
4. De ratio voor het weerstandsvermogen is minimaal voldoende (groter dan 1).
5. De verhouding algemene reserve in relatie tot de benodigde weerstandscapaciteit is minimaal voldoende (groter dan 1).

De gekwantificeerde risico’s afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit laat het volgende beeld zien:

Gerekend in ratio’s wordt de weerstandscapaciteit ultimo 2023 als volgt weergegeven:

1. Algemene reserve in relatie tot de risico’s:         5,1
2. Weerstandscapaciteit in relatie tot risico’s:     24,0

De stand van de algemene reserve bedraagt (na inzet surplus bij de programmabegroting 2024) € 2,5 miljoen. De ratio weerstandscapaciteit in relatie tot de risico’s (24) is uitstekend. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat de weerstandscapaciteit in zeer grote mate beïnvloed wordt door het incidentele hoge resultaat van de jaarrekening waarvan een groot deel bestemd wordt bij de besluitvorming over de jaarrekening. Dit zal de ratio aanzienlijk omlaag brengen en bijna halveren.

De gemeente is op basis van de regelgeving (BBV) verplicht een vijftal kengetallen in de begroting op te nemen. Deze geven een inzicht in de financiële positie van de gemeente. In de onderstaande tabel worden deze kengetallen weergegeven.

In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen wordt het beleidskader over het onderhoud van kapitaalgoederen weergegeven. De belangrijkste criteria in het beleidskader zijn “schoon, heel en veilig”, waarbij het gekozen uitgangspunt de gewenste kwaliteit in verhouding tot de beschikbare middelen is. De kwaliteit en het onderhoud van de kapitaalgoederen is bepalend voor het voorzieningenniveau en de daarmee samenhangende jaarlijkse lasten. Omdat met het onderhoud van de kapitaalgoederen een aanzienlijk deel van de rekening is gemoeid, is een goed overzicht van belang voor het inzicht in de financiële positie van de gemeente. De paragraaf onderhoud kapitaalgoederen geeft, net als de andere paragrafen, een dwarsdoorsnede van de rekening omdat de kosten van het onderhoud van de kapitaalgoederen over verschillende programma’s is verspreid.

Het beleid van de gemeente Epe voor het onderhoud van de kapitaalgoederen is vastgelegd in de onderstaande beleidsplannen.

• Wegenbeleidsplan
• Gemeentelijk Watertakenplan
• Groenstructuurplan / Bomenbeleidsplan             
• Beleidsplan Openbare Verlichting 
• Beleidsplan Civiele Kunstwerken
• Beleidsplan gemeentelijke begraafplaatsen /Beheervisie begraafplaatsen
• MJOP gebouwen

Hieronder wordt – per gemeentelijk kapitaalgoed – aangegeven wat de stand van zaken is met betrekking tot de uitvoering van het beleid, welke relevante ontwikkelingen er spelen, of er noodzaak is voor bijstelling van het beleid, de financiële consequenties van het beleid en de vertaling ervan in de rekening.

Financiële vertaling van het onderhoud in de jaarrekening (bedragen in € 1.000):

De paragraaf Financiering heeft tot doel inzicht te verschaffen in de activiteiten die zich richten op het besturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële stromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico’s, ofwel: treasury.

In het Treasurystatuut (2014) is het beleid ten aanzien van de treasuryfunctie vastgelegd. Belangrijkste doelstellingen van de treasuryfunctie zijn:

• het beschermen van gemeentelijke vermogens- en (rente)resultaten tegen ongewenste financiële risico's zoals renterisico's, koersrisico's, kredietrisico's en liquiditeitsrisico's,
• het optimaliseren van de renteresultaten binnen de kaders van de Wet Fido (Wet Financiering decentrale overheden) respectievelijk de limieten en richtlijnen van het Treasurystatuut.

De Wet Fido bevordert een solide financieringswijze bij decentrale overheden. Doel is het vermijden van grote fluctuaties in de rentelasten van decentrale overheden, die mogelijk consequenties kunnen hebben voor hun financiële positie.

De wet geeft twee concrete richtlijnen voor de gemeenten voor het beheersen van renterisico’s. Het gaat daarbij om de kasgeldlimiet en de renterisiconorm. In bijlage 3 zijn de verplichte overzichten, die de gemeente jaarlijks moet opstellen, opgenomen.

De Europese Unie heeft bepaald dat het EMU-tekort van een land niet hoger mag zijn dan 3% van het bruto binnenlands product. Binnen Nederland is dit tekort 'verdeeld' tussen de verschillende overheden, de zogenaamde EMU-referentiewaarde. Voor de gemeente Epe is de EMU-saldo referentiewaarde in 2023 € 3,8 mln. In onderstaand overzicht is het EMU-saldo 2023 berekend. Het EMU-saldo drukt uit welk financieringstekort of -overschot we hebben. 

Het berekende EMU-saldo van de gemeente Epe over 2023 is € 5,2 miljoen positief, dus ruim onder de referentiewaarde van het EMU-tekort.  De gemeente heeft in 2023 meer geld ontvangen dan dat ze heeft uitgegeven.  Dit is ook terug te zien in het positieve jaarrekeningsaldo van baten en lasten. Daarnaast is er minder geïnvesteerd dan begroot.

Dat het EMU-saldo afwijkt van het saldo van baten en lasten is te verklaren door de berekeningswijze. De begroting van een gemeente wordt opgesteld volgens het stelsel van baten en lasten. Bij de berekening van het EMU-saldo wordt uitgegaan van ontvangsten en uitgaven (het kasstelsel). Dit betekent bijvoorbeeld dat investeringen in het jaar van aanschaf volledig ten laste komen van het EMU-saldo, terwijl bij een stelsel van baten en lasten de investering wordt afgeschreven over de gebruiksduur.  Of dat toevoegingen aan voorzieningen ten laste van het resultaat gaan, maar pas bij besteding van de voorziening leiden tot een uitgave. Een positief begrotingssaldo hoeft dus niet te betekenen dat het EMU-saldo ook positief is.

Het treasurybeleid in 2023 is binnen de kaders van het Treasurystatuut uitgevoerd. De richtlijnen van de Wet Fido (kasgeldlimiet en renterisiconorm) zijn niet overschreden.

De paragraaf bedrijfsvoering heeft tot doel inzicht te geven in de beleidsvoornemens op het gebied van de bedrijfsvoering en de ontwikkeling van de organisatie. Een goede bedrijfsvoering is een randvoorwaarde voor een succesvolle uitvoering van de primaire processen en ontwikkelingen zoals gebiedsgericht werken en de omgevingswet. Onder bedrijfsvoering wordt verstaan: personeel en organisatie, informatievoorziening en automatisering, financiën, huisvesting (incl. facilitaire zaken), interne communicatie en juridische zaken (PIOFHA-JC).

Het beleidskader voor de inrichting van de organisatie en de bedrijfsvoering is door het college vastgesteld in de volgende documenten:

• Organisatiebesluit
• Mandaatregister
• Financiële verordening 2023

De kaders en de ambitie voor de ontwikkeling van de organisatie zijn vastgelegd in de visiedocumenten:

• Epe regisserende gemeente
• Toekomstvisie Epe 2030
• Dienstverleningsvisie
• Programmaplan Sterk Werk

Net als veel andere gemeenten staat Epe voor een grote opgave: de samenleving verandert snel en er wordt van overheidsorganisaties een andere rol invulling gevraagd. Waar we voorheen vaak de bepaler waren, hebben we steeds vaker de rol van medespeler. Dat vraagt nogal wat. Van de raad, het college en het ambtelijk apparaat. Voor iedereen heeft dit gevolgen. Om invulling te geven aan de visie op de organisatie is er in 2023 ingezet op de volgende onderdelen.

Visie en kernwaarden

Onze visie luidt: 'We zijn een organisatie die in verbinding staat me de samenleving, denkt in mogelijkheden, transparant is en waar we fijn (samen)werken'. Transparant, Denken in mogelijkheden en Samen zijn onze kernwaarden. Deze hebben we in de visie 'Samen verder' nader uitgewerkt. 

De Kapstok

In 2023 hebben we alle eerder voorgenomen doelen samengebracht in één document, 'De Kapstok'. Daarin onderscheiden we vier sporen in het werk dat we te doen hebben:

1. het inhoudelijke deel, zoals beschreven in het raadsakkoord en het coalitieprogramma
2.  het reguliere inhoudelijke werk wat we doen, zoals onder andere vastgelegd in de teamplannen
3. de benodigde doorontwikkeling op dienstverlening en participatie
4. de benodigde doorontwikkeling van de organisatie

Voor het derde en vierde spoor hebben we in 'De Kapstok' aan de doelen concrete acties gekoppeld voor de komende jaren en de acties geprioriteerd. 

Concrete acties 2023

Het afgelopen jaar hebben we onder andere gewerkt aan het verbeteren van de telefonische bereikbaarheid en regelmatig gemonitord hoe onze bereikbaarheid is. Ook is gewerkt aan de verbetering van de digitale dienstverlening, zoals meer, betere en toegankelijke informatie op de website. 

We hebben 'Werken vanuit de bedoeling' omarmd en passen het toe in ons werk door ons minder te laten leiden door processen en systemen en de klant(vraag) centraal te stellen. We werken al steeds meer integraal en inwonergericht aan de maatschappelijke opgaven. De komende jaren zullen we hier verder aan werken. 

Omdat we diverse opgaven en werkwijzen hebben en het niet altijd duidelijk is hoe die zich tot elkaar verhouden, werken we aan een nieuw sturingsconcept. Dat geeft alle medewerkers duidelijkheid en van daaruit kunnen we beter werken aan de opgaven waar we voor staan. In 2024 zullen we dit doorvertalen in een structuur die beter aansluit bij wat we te doen hebben.

We willen onze medewerkers boeien, binden en behouden. We hebben ze nodig om de opgaven waar we voor staan te kunnen uitvoeren. We hebben daarom aandacht voor hun ontwikkeling, waardering, werkdruk en wat ze nodig hebben om hun werk goed te kunnen doen. Zeker in deze krappe arbeidsmarkt waarin het moeilijk is om mensen te vinden en we de werkdruk daardoor zien toenemen is dit van belang.  We hebben oog voor een betere balans tussen inhuur en vaste medewerkers. We hebben daarnaast bijvoorbeeld geïnvesteerd in een reiskostenregeling,  diverse trainingen, talentontwikkeling, goede onboarding en leiderschapsontwikkeling. Op diverse thema's wordt de komende jaren een vervolg gegeven aan de acties.

Actieve communicatie en inwonerparticipatie
In 2023 is er een doorstart gemaakt met de integrale visie op communicatie, dienstverlening en participatie (Samen Verder). Raadswerkgroepen hebben meegedacht over de visie. 
Naast de reguliere inzet op verschillende inhoudelijke dossiers is er het afgelopen jaar veel inzet geweest op communicatie met betrekking tot de grote opgave voor het opvangen en huisvesten van vluchtelingen. 

In 2023 is het nieuwe informatiebeleid 2023-2027 vastgesteld. Het beleid richt zich op 4 thema`s: 1) dienstverlening 3.0, 2) verbindende overheid, 3) informatiehuishouding op orde inclusief digitale veiligheid 4) datagedreven werken en innovatie. Het beleid geeft aan de hand van principes richting aan de IT-ondersteuning voor de opgaven vanuit organisatie en samenleving en de verplichtingen vanuit landelijke en Europese wetgeving. Dienstverlening, participatie, transparantie en datagedreven werken zijn hierin belangrijk. Omdat de technologische ontwikkelingen zo snel gaan is ook veel aandacht voor het neerzetten van een flexibele IT-organisatie die in staat is snel te kunnen anticiperen op nieuwe mogelijkheden en incidenten (informatieveiligheid).  

Informatiebeveiliging
Digitale veiligheid is een essentiële randvoorwaarde voor vertrouwen in onze steeds meer digitale economie en -samenleving. De gemeente heeft ervoor gekozen een samenhangend niveau van veiligheid na te streven door de op ISO27002 gebaseerde ‘Baseline Informatiebeveiliging Overheid’ (de BIO) te hanteren. Dit is de basisnorm voor informatieveiligheid binnen de overheid. Om aan de BIO te voldoen moeten wij aan veel maatregelen en controles voldoen. Er is planmatig gewerkt aan het -blijvend – voldoen aan de BIO. Nieuwe ontwikkelingen, regelgeving nationaal en Europees met impact op de gemeente Epe zijn actief gevolgd. U kunt hier denken aan kunstmatige intelligentie(AI, Chat GPT). Daarnaast zijn gemeenten door de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties aangewezen als 'essentiële entiteit' in de zogenaamde Network and Information Security directive (NIS2-richtlijn). Daarmee krijgen we te maken met flinke eisen op gebied van een zorgplicht, toezicht en een meldplicht om passende maatregelen te nemen op gebied van informatieveiligheid. 

We leggen verantwoording af over onze informatieveiligheid middels diverse rapportages. Verantwoording over onze informatieveiligheid en informatiekwaliteit verloopt via de ENSIA systematiek. Dat staat voor Eenduidige Normatiek Single Information Audit. Daarnaast worden we extern geaudit voor twee DigiD aansluitingen (Zaaksysteem en iBurgerzaken). Dit gold ook voor de Suwinet-aansluiting. Hierbij is ook het gebruik van SUWI-net door de gemeente Apeldoorn voor de uitbestede taken m.b.t. werk en inkomen meegenomen. Daarnaast zijn er diverse zelfevaluaties uitgevoerd. 

Omgaan met veiligheidsincidenten is een belangrijk onderdeel van ons dagelijks werk.  U moet hierbij denken aan meldingen die betrekking hebben op de beschikbaarheid en betrouwbaarheid van onze systemen. Een belangrijk onderdeel hiervan zijn datalekken. Datalekken zijn incidenten met persoonsgegevens. Deze worden behandeld via een aparte procedure en vastgelegd in het datalekregister.  

Een ander onderdeel van informatieveiligheid is bewustwording. Dit helpt om het aantal veiligheidsincidenten te beperken. Onder de noemer “veiligheid inbegrEPEn” is aandacht besteed aan bewustwording. Naast informatieveiligheid en privacy wordt hierbij ook aandacht besteed aan het onderwerp kwaliteit van gegevens, gebruik van basisregistraties etc. Hiervoor zijn diverse acties uitgevoerd. U kunt hierbij denken aan een phishing campagne en de inzet van de “awareness game".  Met ingang van 2023 is voor nieuwe medewerkers (zowel vast als tijdelijk) de deelname aan de deze game verplicht. Om alle informatie binnen gemeente Epe veilig te houden, verwachten we van onze medewerkers dat zij goed weten hoe zij hiermee om moeten gaan. Om hun goed op weg te helpen, is deze training over informatiebeveiliging en privacy ontwikkeld. 

De taken op het gebied van informatieveiligheid nemen toe. De informatieveiligheidsorganisatie hebben we robuuster neergezet door taakverschuivingen en uitbreiding. 

Gegevensmanagement 
De belangrijkste aandachtspunten uit de 0-meting gegevensmanagement uit 2022, zijn in 2023 opgepakt. Zo worden er structureel kwaliteitsmetingen gedaan op de basisregistraties, is gegevensmanagement in het nieuwe informatiebeleid en uitvoeringsprogramma opgenomen. Gegevensmanagement zit nadrukkelijk in de thema`s: 1) informatiehuishouding op orde en digitale veiligheid en 2) datagedreven werken en innovatie. Waar het eerste thema zich richt op de kwaliteit en onze wettelijke taken met betrekking tot gegevens en de tweede op de nieuwe mogelijkheden die data ons gaan bieden. Verder is een start gemaakt met een Enterprise architectuur waarin aandacht is voor waar welke registratie worden bijgehouden en wie daar verantwoordelijk voor is. Tot slot zijn aansluiting op digimelding en digilevering gerealiseerd. 

In 2023 zijn een aantal Data Protection Impact Assessments uitgevoerd door de gehele organisatie heen, de privacy-, data- en informatiebeveiligingsaspecten worden in een vroeg stadium betrokken binnen werkprocessen, het implementeren van applicaties en aanbestedingen en relevante wet- en regelgeving (zoals de Wet politiegegevens, hierna: Wpg). Eveneens is er gewerkt aan bewustwording op dit vlak.  Processen zijn geüpdatet naar de huidige actualiteit.

In 2023 is er een nieuwe Functionaris Gegevensbescherming aangesteld volgens het aanwijzingsbesluit 2023 en is er een nieuwe Privacy Officer aangesteld.

In 2024 wordt gewerkt aan een strategisch informatieveiligheidsbeleid en privacy, waarin er vanuit een overstijgend domeinenperspectief wordt gekeken naar de onderdelen hiervan. Dit is een voorsortering op het meer integraal werken binnen de organisatie, alsmede een voorsortering op de digitale ontwikkelopgave voor overheden vanuit de Europese Unie. Eveneens wordt er inzet geleverd op belegging van de uit te voeren wettelijke taken van gemeenten binnen de Wet Politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens, zoals - maar niet uitsluitend - een uitvoerend functionaris hiervoor, het borgen van de rechten van betrokkenen, datalekken op dit vlak en een registratiesysteem. Ook wordt er gewerkt aan beleid hiervoor. Daarnaast maken we een begin om een slag te slaan in de voorsortering van de wettelijk verplichte nieuwe digitale ontwikkelingsopgave die geldt voor gemeenten.

Nieuw financieel systeem/Inkoop 
Het nieuwe financieel systeem biedt mogelijkheden om inkoop en financiën meer te integreren en hiermee als organisatie meer “in control” te komen. De integratie tussen inkoop en financiën heeft in 2023 meer vorm gekregen. 

E-facturen
Sinds 2018 kan de gemeente Epe e-facturen ontvangen en verwerken. Door het actief benaderen van leveranciers, zijn er inmiddels 37 leveranciers die een e-factuur aanleveren, goed voor 8% van het totaal aantal verwerkte facturen in 2023

Afhandeling facturen
Voor 2023 is voor het afhandelen van de facturen als gewaagd doel geformuleerd: 86% van de facturen wordt op/voor de vervaldatum betaald, ten minste 8 maanden (1 januari 2023). Voor 2023 hebben we het gewaagde doel qua percentage en aantal maanden met verve gehaald. 

De planning en control cyclus kon in 2023 grotendeels volgens planning worden uitgevoerd. Op basis van evaluaties (in de organisatie en in de commissie planning en control) worden regelmatig verbeteringen in de deelprocessen doorgevoerd, vanuit de vraag naar de klantwaarde. Er wordt gewerkt vanuit een ‘procesgerichte aanpak’, waarbij gaandeweg meer gebruik wordt gemaakt van geautomatiseerde toepassingen (zoals ‘workflow’). 
Door verscherping van eisen bij de accountantscontrole, de (financiële) verantwoording van de taken in het sociale domein en het toenemend aantal specifieke uitkeringen (SPUK), waarover verantwoording moet worden afgelegd, kan behandeling en vaststelling van de jaarstukken door de raad doorgaans niet eerder dan in juni/juli plaats vinden.

In 2023 is de raad tweemaal in een voortgangsrapportage geïnformeerd over de verwachte financiële mee- en tegenvallers. De tweede voortgangsrapportage was een 'light'-versie.

Afgelopen jaar is weer een Perspectiefnota opgesteld, waarin relevante (inhoudelijke) ontwikkelingen en verwachtingen en onzekerheden ten aanzien van het financiële meerjarenperspectief geschetst zijn . De raad heeft met het vaststellen van de Perspectiefnota enkele 'richtinggevende uitspraken' vastgesteld. De Perspectiefnota was het kader/uitgangspunt voor de in het najaar aan de raad aangeboden Programmabegroting voor de komende 4 jaar. Het komende jaar zal een beleidsmatige en financiële doorlichting van de begroting plaats vinden.

Epe viel in 2023 opnieuw onder het repressieve toezicht van de provincie, de lichtste vorm van toezicht. Dit geldt ook voor 2024.

De 'verbijzonderde interne controle' (VIC) over 2023 is uitgevoerd, gericht op de opzet, het bestaan en de werking van processen en de daarin opgenomen beheersmaatregelen. Daarbij is de aandacht vooral gericht op de rechtmatige uitvoering van de processen. Verbeterpunten worden gerapporteerd en stap voor stap geïmplementeerd.

In de commissie planning en control heeft in 2023 driemaal overleg plaatsgevonden tussen vertegenwoordigers van gemeenteraad en vakspecialisten uit de gemeentelijke organisatie. Onderwerpen die aan de orde waren betreffen de planning en control cyclus, de algemene uitkering uit het gemeentefonds, de rechtmatigheidsverantwoording (ingaande 2023), bedrijfsvoeringzaken en het overleg met de accountant. Het contract met de huidige accountant is verlengd met een periode van drie jaar (2024-2026).

Met ingang van het verslagjaar 2023 wordt de rechtmatigheidsverantwoording ingevoerd. Hiermee wordt verantwoording afgelegd over de naleving van de regels, die van belang zijn voor financiële handelingen van de gemeente.  Met deze verantwoording geven wij invulling aan de artikelen 10 tot en met 13 in de financiële verordening, die in november 2023 is vastgesteld.

In de rechtmatigheidsverantwoording zijn drie criteria van belang:

• het begrotingscriterium
• het voorwaardencriterium
• het misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. 

De rapporteringstolerantie voor onrechtmatigheden is door de raad vastgesteld op € 126.837. 

Uitgangspunten begrotingsrechtmatigheid:
De analyse en verantwoording  op begrotingsrechtmatigheid is conform financiële verordening uitgevoerd op programmaniveau. Bij de analyse is gekeken naar de overschrijdingen van de lasten op programmaniveau en onderschrijdingen van de baten. De overschrijding van de lasten zal leiden tot een eventuele onrechtmatige uitgave. Overschrijdingen en onderschrijdingen van de baten en onderschrijdingen van de lasten zijn niet onrechtmatig, mits deze tijdig zijn gemeld aan de raad. De overschrijdingen en onderschrijdingen van de baten en onderschrijdingen van de lasten worden toegelicht in de jaarstukken bij het onderdeel ‘Financiële analyses per programma’.

De paragraaf verbonden partijen geeft inzicht in de relaties en verbindingen van de gemeente met 'verbonden partijen'. Van een 'verbonden partij' is sprake wanneer er vanuit de gemeente bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend en wanneer er financiële belangen mee gemoeid zijn. 

• Onder bestuurlijk belang wordt verstaan het hebben van een zetel in het bestuur van de verbonden partij of het hebben van stemrecht. 
• Met financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld (en die ze in geval van faillissement van de verbonden partij kwijt kan zijn) en/of in geval dat er financiële problemen ontstaan bij de verbonden partij er verhaal op de gemeente kan plaatsvinden.

Het beleid ten aanzien van de verbonden partij  is vastgelegd in de  Nota verbonden partijen (2023).

De verbonden partijen van de gemeente Epe lopen sterk uiteen in (financiële) omvang en vorm. Hierdoor variëren ook de gemeentelijke belangen en risico’s sterk. Op basis van de in de nota verbonden partijen 2023 opgenomen risico analysemodellen wordt per partij bezien hoeveel bestuurlijk (inhoudelijk) en financieel belang er is en hoeveel risico er wordt gelopen. Op basis van beide analyses wordt tweemaal per jaar het risicoprofiel bepaald. Hoe groter het bestuurlijk en/of financieel belang bij een verbonden partij, hoe intensiever de sturing. Er zijn drie risicoprofielen:

Basis pakket
Verbonden partijen waarbij de gemeente een laag bestuurlijk en financieel risico loopt worden ingedeeld in het Basis pakket. De gemeenteraad wordt over verbonden partijen in dit pakket geïnformeerd bij de gemeentelijke begroting en jaarrekening.

Pluspakket
Verbonden partijen waarbij de gemeente een gemiddeld bestuurlijk of financieel risico loopt worden ingedeeld in het Pluspakket. Aanvullend op het Basis pakket wordt de gemeenteraad ook bij de voortgangsrapportage geïnformeerd over deze verbonden partijen, zo nodig ook met een informatienota. Daarnaast zal de bestuurlijke en ambtelijke overleg frequentie met deze verbonden partijen hoger zijn dan bij de partijen in het basispakket. Tot slot worden deze verbonden partijen ook periodiek geagendeerd in het college.

Plusplus pakket
Verbonden partijen waarbij de gemeente een hoog bestuurlijk en financieel risico loopt worden ingedeeld in het Plusplus pakket. Aanvullend op het Pluspakket wordt het bestuurlijke en ambtelijke overleg nog verder geïntensiveerd met deze verbonden partijen. 

Op basis van regelgeving volgt hierna het overzicht van bestaande verbonden partijen. Daarin wordt per partij de voorgeschreven informatie verschaft. Bij de gemeenschappelijke regelingen die geen eigen vermogen hebben is het financieel belang van de gemeente gelegen in de verplichting om bij te springen als er financiële problemen ontstaan bij de verbonden partij. 

Het grondbeleid is vastgelegd in de Nota Grondbeleid 2013. 

Het grondbeleid heeft een grote invloed op en samenhang met de realisatie van het collegeakkoord en de volgende programma’s in de programmabegroting:

• Ruimte en wonen (programma 5)
• Bedrijvigheid (programma 9).

De gemeente Epe voert een facilitair grondbeleid. Daarbij volgt de gemeente de ontwikkelingen eerder dan dat ze die initieert. De gemeente speelt in op particuliere initiatieven, zonder zelf de beschikking te verkrijgen over de grond. Hierbij heeft de gemeente een voorwaardenscheppende rol door middel van de structuurvisie en het bestemmingsplan. Marktpartijen verwerven en exploiteren de grond. De risico's voor de gemeente bij facilitair grondbeleid zijn minimaal; de gemeente koopt geen grond en het ontwikkelrisico ligt bij een private partij. 
De gemeente Epe beschikt over een voorraad aan (eigen) grond, door (actief) verwerven of doordat de grond (historisch) al in eigendom bij de gemeente was, die kan worden ontwikkeld. Voorbeelden hiervan zijn: Eekterveld IV Vaassen, Zuukerschool in Zuuk en ’t Slath in Epe. Deze ontwikkelingen zijn in voorbereiding en zullen in de grondexploitaties  worden opgenomen. Voor deze ontwikkelingen geldt  dat  de kavel als bouwterrein  worden uitgegeven voor verkoop nadat ze bouwrijp zijn gemaakt.  In 2023 zijn gronden uitgegeven, bijvoorbeeld Hoge Weerd (eigen ontwikkeling) en Oosterhof Zuid (anterieure overeenkomst). 

In 2024 wordt een geactualiseerde nota Grondbeleid aan de raad aangeboden.

7.3.1     Voortgang van de exploitaties

Kweekweg VI Epe
In 2022 is het laatste perceel bedrijfsterrein verkocht. De verwachting is dat dit plan in 2025 kan worden afgesloten.
    

De Pirk-Noord Vaassen
Van de 74 geplande woningen in dit plan zijn er 66 opgeleverd. In het eerste kwartaal 2024 worden de laatste 8 woningen opgeleverd.

Hoge Weerd Epe
De sociale huurwoningen zijn gerealiseerd en de twee-onder-een-kapwoningen worden in 2024 opgeleverd.

Klaarbeek Epe
Dit plan actieve plan kan worden afgesloten in 2023, de openbare ruimte is in 2023 geleverd aan de gemeente. In het passieve plan is nog geld beschikbaar voor de afronding van de openbare weg en openbaar groen.

Oosterhof -Zuid

De grond exploitatie is vastgesteld in 2023. Er worden 87 woningen gerealiseerd. In 2024 begint de bouw van de eerste fase. 

Aankomende exploitaties

• Het plan 't Slath (woningbouw) is in voorbereiding;
• Het plan Zuukerschool (woningbouw) is in voorbereiding;
• Het plan Eekterveld IV (bedrijventerrein) is in voorbereiding.

7.5.1 Reserve bouwgrondexploitatie

Voor het afdekken van de risico’s van de bouwgrondexploitatie is een reserve bouwgrondexploitatie gevormd. Het te hanteren model voor het berekenen van de reserve bouwgrondexploitatie is opgenomen in de Nota Grondbeleid 2013. 

De benodigde reserve bouwgrondexploitatie bedraagt per 31 december 2023 € 1.649.286. De werkelijke stand van de reserve bouwgrondexploitatie bedraagt per 31 december 2023 € 2.443.048 en is dus voldoende voor het afdekken van de risico’s van de bouwgrondexploitatie. 

Per 1 mei 2022 is de Woo (wet open overheid) in gegaan als vervanging van de Wob (wet openbaarheid bestuur). Het eerste deel van de wet gaat over de passieve openbaarmaking. Hiermee wordt bedoeld dat informatie opgevraagd kan worden via een Woo-verzoek. In 2023 zijn er 42 van die verzoeken behandeld.

Het tweede deel van de wet gaat over de actieve publicatie van bepaalde soorten documenten. In de wet zijn daarvoor 17 informatiecategorieën genoemd. Daarvan zijn er 4 bepaald die als eerste aan de beurt komen. Hoewel dat nog niet wettelijk verplicht is, publiceert Epe deze nu al. Dit past bij het collegebesluit om zo transparant mogelijk te zijn en daarom meer en eerder, dan wettelijk verplicht is, te publiceren. 
Voor de publicatie van de behandelde Woo-verzoeken en de afgesloten convenanten heeft Epe als pilot samen met 2 andere gemeenten en 2 leveranciers een unieke oplossing bedacht om gegevens vanuit het zaaksysteem te kunnen publiceren met minimale handelingen (zie Woo-publicaties van Gemeente Epe).

Via een koppeling wordt deze informatie ook gepubliceerd op Woogle (zie Woogle Wooverheid) en in 2024 ook op de verplichte landelijke Woo-index.
Daarmee loopt Epe voor op veel andere gemeenten.