Ontwikkelingen Sociaal Domein
Korte beschrijving ontwikkeling.
Hervormingsagenda Jeugd :
Het huidige jeugdstelsel is niet houdbaar. Het ministerie van VWS, zorgaanbieders, cliënten (vertegenwoordigers), professionals en de VNG hebben daarom samen de Hervormingsagenda Jeugd 2022-2028 opgesteld. De Hervormingsagenda Jeugd heeft 2 doelen: betere en tijdige zorg en ondersteuning, op de juiste plek en wanneer dit nodig is; een beheersbaar en daarmee duurzaam financieel houdbaar stelsel.
Inkoop Jeugdzorg en Wmo :
Op dit moment is er sprake van integrale inkoop van de Jeugdzorg en Wmo producten. Per 1-1-2026 worden de Jeugdzorg en Wmo zorg en ondersteuning apart ingekocht, o.a. rekening houdend met de doelstellingen uit de hervormingsagenda.
Per 1-1-2025 is sprake van de implementatie van Beschermd Thuis (nieuwe inkoop beschermd wonen). De invoering van het woonplaatsbeginsel is uitgesteld.
Integraal zorgakkoord/Gezond en Actief Leven Akkoord (IZA/GALA) :
Het integraal zorgakkoord is opgesteld om de zorg goed, toegankelijk en betaalbaar te houden. Het is de werkagenda van alle zorgpartijen voor de komende 4 jaar op basis waarvan zij samenwerken aan de maatschappelijke uitdagingen in de zorg. Het organiseren van de juiste zorg op de juiste plek, een sterkere nadruk op preventie en versterking van de rol van de 1e lijn.
Gezond en Actief Leven Akkoord gericht op gezonde leefstijl, sport en bewegen, sluit aan op deze doelstellingen vanuit het IZA.
Werk en inkomen :
Binnen werk en inkomen zien we een trend waarbij er meer ondersteuning nodig is, doordat de doelgroep groter wordt (aantal statushouders en stijging van het aantal uitkeringen), de huidige
doelgroep meer nodig heeft en er wettelijk meer mogelijk is. Deze ondersteuning is nodig binnen diverse gebieden, onder andere na invoering van het Breed Offensief.
Aandachtspunten voor de gemeente.
Hervormingsagenda Jeugd :
De Hervormingsagenda heeft effect op ons huidige beleid en de manier waarop we (boven) regionaal en lokaal samenwerken. De voorgenomen inperking van de Jeugdwet heeft impact op voorliggend veld. Tevens inzet op lokale teams, dit kan effect hebben op de inrichting van het CJG en de lokale samenwerking met partners. In 2026 moet specialistische jeugdhulp en de daarbij behorende backoffice binnen een Gemeenschappelijke Regeling zijn ingekocht. De inkoop zal worden gestandaardiseerd: contractstandaarden, tarieven en verantwoording in een nieuw financieel stelsel.
Inkoop Jeugd en Wmo :
Komende periode wordt ingezet op inkooptraject per 1-1-2026, Jeugd en Wmo apart. Hierbij wordt rekening gehouden met de hervormingsagenda. Daarnaast is aandachtspunt kostprijsonderzoek dat mogelijk financieel effect heeft.
IZA/GALA:
Op dit moment wordt gewerkt aan de uitwerking in een werkagenda op regionaal niveau vanuit het regionaal plan IZA. Ten aanzien van GALA heeft gemeente Epe een lokaal plan GALA voor de periode tot en met 2026 uitgewerkt, voortbordurend op bestaand beleid (en versterking hiervan).
Werk en inkomen :
Na invoering van het breed offensief zijn voorzieningen voor ondersteuning op de werkplek verruimd voor arbeidsbeperkte inwoners (die niet zelfstandig minimumloon kunnen verdienen).
Door de toestroom van statushouders is er een grotere behoefte aan werkervaringsplekken met taalondersteuning.
In lijn met landelijk beeld neemt de jeugdwerkloosheid toe. Er is een wetsvoorstel ‘School naar duurzaam werk’. Het doel van dit wetsvoorstel is om jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt de juiste begeleiding en ondersteuning te geven richting economische zelfstandigheid. Hierbij wordt de preventieve taak meer bij de gemeente gelegd. Door de inflatie en afgelopen jaren crises is groei zichtbaar naar bijstand, schuldhulpverlening en minimaregelingen.
Hoe verhoudt de ontwikkeling zich tot bestaand beleid (inhoudelijk en financieel)
De ontwikkelingen zijn in lijn met het beleidsplan Sociaal domein 2023-2027.
De Hervormings-agenda Jeugd is in de zomer van 2023 vastgesteld, maar veel onderwerpen moeten nog verder uitgewerkt worden. We ontvangen extra financiële middelen, waar vanaf 2025 een afbouw in plaatsvindt. Er wordt landelijk een discussie gevoerd hoe realistisch de financiële doelstellingen zijn. We hebben een speciale reserve opgebouwd om investeringen te kunnen doen die bij moeten dragen aan de inhoudelijke en financiële doelstellingen van de Hervormingsagenda. Ons beleid sluit aan op het gedachtengoed van de Hervormingsagenda. Zo hebben we bijvoorbeeld al extra geïnvesteerd in preventieve voorzieningen en hebben we al ingezet op een goede samenwerking met huisartsen.
Voor de vorming van de GR vindt op dit moment al onderzoek plaats om dit goed in te regelen per 1- 1-2026.
Inhoudelijk sluit IZA/GALA aan op het integraal beleidsplan. Vanuit deze akkoorden worden (tijdelijk) middelen vanuit het Rijk beschikbaar gesteld (SPUK IZA/GALA en middelen IZA voor transformatiemiddelen). Echter dit betreft geen structurele middelen. Inzet is daarnaast veel meer preventieve inzet (door de gemeenten). Het is van belang dat de gemeente hiervoor wel passende financiële middelen vanuit het Rijk ontvangt na het jaar 2028 respectievelijk 2026 (IZA loopt langer door).
In algemene zin heeft de transformatie van zorg een financiële impact. Daarnaast kan het kostprijsonderzoek financieel effect hebben. Inhoudelijk kan het effect hebben op de doorontwikkeling van producten binnen de inkoop per 1-1-2026.
Ten aanzien van werk en inkomen is mogelijk nieuw beleid nodig, door intensivering en wijziging (Participatie in balans).
Besluit van de raad nodig: Ja
De transformatie van zorg en ondersteuning vanuit de Hervormingsagenda en IZA/GALA vraagt op termijn nadere besluitvorming over inhoud en financiën. Daarnaast volgt een voorstel voor het deelnemen in een verplichte Gemeenschappelijke Regeling die voortkomt uit de plannen van het Rijk. Het inkoopkader Jeugd en Wmo 2026 en verder wordt door de Raad vastgesteld.
Opvang statushouders, asielzoekers en ontheemden (Oekraïne)
Korte beschrijving ontwikkeling.
In 2023 heeft de gemeenteraad de visie op toekomstbestendige maatschappelijke accommodaties en het Integraal Huisvestingsplan onderwijs (IHP) vastgesteld. De ambitie is om een betaalbaar, reëel en toereikend aanbod van maatschappelijke accommodaties te hebben dat past bij de vraag naar en het aanbod aan voorzieningen. Voor onderwijs is daarvoor in het IHP al vastgesteld welke scholen de komende jaren verbouwd of nieuw gebouwd worden, inclusief bijbehorende investering (indicatief). Voor de overige maatschappelijke accommodaties wordt locatiegericht en participatief gewerkt aan uitvoeringsplannen en is nog geen inschatting te maken van de benodigde middelen. Daarnaast is er in het Sport- en beweegplan een regeling opgenomen waarin sportverenigingen een één derde bijdrage van de gemeente kunnen aanvragen wanneer er vervanging of renovatie van de toplaag van de sportvelden moet plaatsvinden.
Aandachtspunten voor de gemeente.
De uitvoeringsplannen maatschappelijk accommodaties zullen tot kosten voor de gemeente leiden en ook het voorgestelde addendum op het IHP (betreffende de Anne de Vriesschool en Mosterdzaadje) leidt tot extra kosten. Daarnaast is door stijgende bouwkosten het prijspeil uit het IHP in veel gevallen niet toereikend. In de programmabegroting 2024 – 2027 is opgenomen dat de beschikbare reserve voor het IHP ingezet wordt voor het IHP in samenhang met maatschappelijke accommodaties. Voor de middellange en lange termijn zal de reserve daarom moeten worden
aangevuld.
Voor de vervanging van de toplaag van sportvelden bestaat een aparte reserve. Ook deze reserve moet voor de middellange en lange termijn worden aangevuld
Hoe verhoudt de ontwikkeling zich tot bestaand beleid (inhoudelijk en financieel)
Voor het participatief opstellen van de uitvoeringsplannen voor maatschappelijke accommodaties is de visie op toekomstbestendige maatschappelijke accommodaties richtinggevend. Voor onderwijshuisvesting wordt het IHP uitgevoerd. Waar nodig stelt de gemeenteraad een addendum op het IHP vast.
Besluit van de raad nodig: Ja
Om toekomstbestendige maatschappelijke accommodaties te realiseren zijn voldoende financiële middelen nodig. De reserve voor IHP en maatschappelijke accommodaties en de reserve voor sportvelden dienen voldoende financiële middelen te bevatten. Indien het niet mogelijk is voldoende geld in te reserve te storten, kan overwogen worden om voor onderwijshuisvesting geld te lenen zoals opgenomen in het coalitieakkoord.
Opvang statushouders, asielzoekers en ontheemden
Korte beschrijving ontwikkeling.
De gemeente kent een taakstelling voor de opvang van de statushouders, verantwoordelijkheid voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne en daarnaast is per 1 februari 2024 de Spreidingswet aangenomen. Hiermee is de opvang van asielzoekers voor de gemeente een wettelijke taak. Naar aanleiding van deze Spreidingswet wordt een provinciaal plan via de Provinciale Regie tafels (PRT) opgesteld.
Vanwege toenemende druk op de opvang / huisvesting van alle doelgroepen is de verwachting dat de taakstelling significant gaat stijgen.
Aandachtspunten voor de gemeente.
Afhankelijk van het plan op provinciaal niveau heeft dit impact op de (mogelijke) taakstelling voor de gemeente Epe. De opvang van de ontheemden uit Oekraïne wordt voortgezet op meerdere gemeentelijke opvanglocaties (GOO's) in gemeente Epe. Op dit moment wordt in de gemeente noodvang geleverd aan 276 asielzoekers door COA voor een half jaar, met mogelijke verlenging. In hoeverre de geboden noodopvang aan asielzoekers door COA doorloopt in 2025 is op dit moment nog onduidelijk.
Hoe verhoudt de ontwikkeling zich tot bestaand beleid (inhoudelijk en financieel)
Er is op dit moment nog onduidelijk hoe het plan op provinciaal niveau (via de PRT's) eruit komt te zien. Wel is duidelijk dat dit aanvullend inhoudelijk beleid vraagt voor in ieder geval de opvang van
asielzoekers in de gemeente. En het vraagt ook structureel extra capaciteit. Het is op dit moment niet helder in welke mate rijksmiddelen beschikbaar komen.
Besluit van de raad nodig: Ja
Er dient rekening gehouden te worden met benodigd aanvullend beleid omtrent de opvang van asielzoekers. Bovendien is voor de uitvoering van de nieuwe wettelijke taak vanuit de Spreidingswet structureel capaciteit nodig. Dit vraagt voldoende extra financiële middelen.