Financiële begroting

1. Toelichting op de mutatie per programma

Hierin geven we inzicht in de baten en lasten per afzonderlijk programma en een analyse van de verschillen tussen de begrote bedragen in de vorige en huidige begroting. Dit betreffen de baten en lasten, uitgaande van het bestaande beleid. De ‘budgetaanpassingen’ als gevolg van de voortzetting van bestaand beleid zijn in de verschillende plannen per programma per pijler toegelicht. Bijlage 5 geeft inzicht in de lasten en baten per taakveld.

2. Het overzicht van de algemene dekkingsmiddelen: Lokale heffingen

Dit overzicht bevat de belastingen die we vrij mogen besteden en de kosten die we daarvoor maken. Een toelichting op de belastingopbrengsten staat in de paragraaf lokale heffingen.

3. Het inzicht in de gehanteerde prijzen, lonen en rentepercentage

Bij het opstellen van deze (meerjaren)begroting zijn onderstaande percentages gehanteerd.

De percentages van de autonome loon- en prijsstijgingen zijn gebaseerd op de meicirculaire 2024. Aanvullend hierop is een correctie toegepast op basis van het geactualiseerde percentage voor het lopende begrotingsjaar. Voor de prijsstijging wordt het imoc (inflatie materiële overheidsconsumptie)-percentage gehanteerd. Het Rijk hanteert dat namelijk ook bij de rijksbegroting en de algemene uitkering uit het gemeentefonds.

Voor het rentepercentage gebruiken we de rentevisie van De Nederlandse Bank (DNB) uit juni 2024. 

Toelichting incidentele bedragen per programma ≥ € 50.000:

5. Overzicht van de geraamde structurele mutaties in reserves met toelichting.

Dit overzicht helpt bij de bepaling en de beoordeling van het structurele evenwicht in de begroting.

1. Financiële gevolgen bestaand beleid, voortzetting beleid vorige meerjarenbegroting, zoals in de programma’s opgenomen

De uitkomst van de jaarlijkse afweging in het kader van het begrotingsproces is samengevat in het volgende overzicht. Daarin staat de cumulatieve ontwikkeling van lasten en baten. In de bijlagen bij deze begroting staan daarop toelichtingen.

2. Vrijkomende eenmalige middelen

De volgende reserves bevatten een overschot dat we binnen de begroting inzetten voor incidentele uitgaven:

3. Investeringen (economische/maatschappelijk nut en vervanging-/uitbreidingsinvesteringen)

Dit onderdeel bevat een totaaloverzicht van de investeringen die in het meerjareninvesteringsplan staan. Een gedetailleerd overzicht staat in bijlage 4 bij deze begroting. De bedragen zijn op basis van de verwachte (geïndexeerde) uitgaven.

Alle investeringen moeten we verplicht activeren en en afschrijven over de verwachte levensduur. De kosten daarvan zijn als 'kapitaallasten' opgenomen. Als er sprake is van financiering vanuit eenmalig beschikbare middelen of reserves, dan onttrekken we jaarlijks een bedrag aan een daartoe gevormde kapitaallastenreserve ter grootte van de kapitaallasten. Kapitaallasten van een investering die we dekken uit reserves of eenmalige middelen hebben daardoor geen effect op het saldo van de begroting.

4. Financiering

De toelichting staat in de paragraaf financiering. 

5. Stand en verloop reserves en voorzieningen

Het verloop van de reserves en voorzieningen staat in de bijlagen bij deze begroting.

6. Geprognosticeerde begin- en eindbalans

Dit onderdeel bevat de verwachte begin- en eindbalans over het begrotingsjaar 2024 en de drie daaropvolgende jaren.

bedragen in € 1.000

7. EMU-saldo

Het BBV schrijft voor dat gemeenten in de begroting een meerjarige berekening van het EMU-saldo opnemen. Het EMU-saldo geldt binnen de Europese Unie als een indicator om de gezondheid van overheidsfinanciën te bepalen. De overheden mogen een begrotingstekort (EMU-saldo) hebben van maximaal 3% van het bruto binnenlands product (BBP). Dit tekort van 3%, geldt voor de overheid als geheel. Naast de rijksoverheid, hebben ook decentrale overheden een aandeel hierin. Het aandeel van de gezamenlijke gemeenten is genormeerd op een tekort van 0,34%. Het Ministerie van BZK publiceert jaarlijks een lijst met de individuele referentiewaarden per gemeente. Voor Epe is voor 2025 een referentiewaarde van € 5,7 miljoen vermeld. Dit bedrag is geen norm, maar geeft een indicatie voor het aandeel in de gezamenlijke tekortnorm.
Het EMU-saldo gaat niet uit van baten en lasten, maar van ontvangsten en uitgaven op basis van transacties binnen een begrotingsjaar. Het ene jaar kan het EMU-saldo van de gemeente daarom een tekort vertonen en het andere jaar een overschot. Dit kan veroorzaakt worden door bijvoorbeeld schommelingen in de hoogte van de investeringen. 

bedragen in € 1.000

8. Arbeidskosten gerelateerde verplichtingen

Dit onderdeel bevat de zogenoemde jaarlijks terugkerende, aan arbeidskosten gerelateerde, verplichtingen van vergelijkbaar volume. Daaronder worden verstaan de aanspraken op toekomstige uitkeringen door huidig dan wel voormalig personeel.

Het Besluit Begroting en Verantwoording schrijft voor dat jaarlijkse arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume via de exploitatie moeten lopen. Als de verplichtingen niet van een vergelijkbaar volume zijn, dan moet hiervoor een voorziening worden getroffen. 

Toepassing van deze voorschriften leidt tot de volgende situaties:

1. Salariskosten
   Voor het begroten van de jaarlijkse salariskosten wordt uitgegaan van trede 10 van de functieschaal (organieke raming). De toelagen en vergoedingen worden individueel begroot.
   
   
2. Wettelijke en cao verplichtingen 
   Medewerkers waarvan het contract niet wordt verlengd hebben recht op een WW-uitkering. Medewerkers die op grond van artikel 10 van de cao gemeenten worden ontslagen hebben doorgaans recht op een WW-uitkering en kunnen ook recht hebben op een aanvullende uitkering én een na-wettelijke uitkering, die gekoppeld is aan het recht op WW.
   Vanaf 2020 bestaat ook de verplichting vanuit de wet tot het uitkeren van een transitievergoeding. De genoemde uitkeringen worden, voor zover deze kunnen worden voorzien, in de begroting opgenomen en gedekt door een onttrekking aan de reserve langdurige ziekte/voormalig personeel.
   
   
3. Wachtgelden wethouders (APPA)
   In 2022 is voor de verplichting tot het uitbetalen van wachtgelden aan voormalige wethouders, zoals bepaald in de Algemene Pensioenwet Politieke Ambtsdragers (APPA), een voorziening gevormd. Uitbetaalde wachtgelden worden onttrokken aan deze voorziening.    
   
   
4. Pensioenen wethouders, vanaf 2001
   Voor pensioenen van wethouders is een voorziening getroffen. Op basis van de opbouw van de pensioenrechten, jaarlijks berekend door een extern bureau, wordt de voorziening aangepast.
   
   
5. Wachtgelden en pensioenen wethouders voor 2001
   De wachtgelden en pensioen van wethouders voor 2001 worden jaarlijks bekostigd uit een structureel daarvoor opgenomen post binnen de begroting. Hiervoor is geen voorziening getroffen. De berekening van deze pensioenen en wachtgelden, evenals de uitbetaling daarvan, is uitbesteed.
   
   
6. Generatiepactregeling
   De Generatiepactregeling biedt medewerkers vanaf 62 jaar de mogelijkheid om een bepaald percentage minder te gaan werken waarbij een deel van het salaris en pensioenopbouw behouden blijft. Voor deelnemende medewerkers wordt op basis van het salaris en het gekozen arrangement een bedrag gereserveerd, wat vrijvalt gedurende de periode waarin de medewerker gebruik maakt van de regeling. 
   
   
7. Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) en Ziektewet (ZW)
   De gemeente Epe is vanaf 1 januari 2008 eigen risicodrager in het kader van de Wet Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). Vanaf 1 januari 2017 is de gemeente ook eigen risicodrager voor de Ziektewet en WGA-flex. Daarmee is gemeente in het kader van ziekte en arbeidsongeschiktheid volledig uit het publieke stelsel gestapt. Voor het beperken van de schadelast is een verzekering met een particuliere verzekeraar afgesloten. De jaarpremie hiervoor is in de begroting opgenomen.
   
   
8. Individueel Keuze Budget (IKB)
   Dit is een budget dat per maand wordt opgebouwd en waarvoor de volgende bronnen worden gebruikt: de eindejaarsuitkering, de vakantie-uitkering, de levensloopbijdrage en bovenwettelijke vakantiedagen. De medewerker bepaalt gedurende het jaar zelf waar hij het budget voor in wil zetten. In de maand december wordt uitbetaald wat nog resteert in het budget.
   
   
9. Verkoop verlofuren
   Naast de koop van verlof-uren biedt het IKB ook de mogelijkheid tot verkoop van bovenwettelijke verlofuren. Dit kan tot maximaal 72 uren voor een voltijds medewerker.
   
   
10. Verlofsparen
    In de CAO is, sinds 1 januari 2022, de mogelijkheid tot verlofsparen opgenomen in het kader van vitaliteit. Medewerkers kunnen hun boven-wettelijke vakantie-uren sparen en het opgebouwde spaarverlof inzetten op een manier die aansluit bij hun persoonlijke levens- en carrièreplanning. Er is een voorziening gevormd voor de verplichting die hieruit ontstaat.
    
    
11. RVU
    Medewerkers kunnen gebruik maken van de Regeling Vervroegd Uittreden (RVU).  De medewerker gaat dan uit dienst en heeft recht op een (maandelijkse) ontslagvergoeding.  Op dat moment  ontstaat een financiële verplichting  (tegenover de ex-medewerker en de fiscus). Hiervoor wordt een voorziening opgenomen.