Paragrafen

Deze paragraaf geeft inzicht in het beleid van de lokale heffingen. De raad bepaalt dit beleid tegelijk met het vaststellen van de begroting. Daar vindt de integrale afweging plaats. Beleidsmatige wijzigingen zijn in deze paragraaf toegelicht. Redactionele en technische wijzigingen van de belastingen staan in het raadsvoorstel met de belastingtarieven.

Het beleid over de lokale heffingen staat in:

• landelijke wet- en regelgeving, zoals de Gemeentewet
• deze paragraaf
• belastingverordeningen 
• hoofdlijnenakkoord 2024-2028 
• regeling kwijtschelding gemeentelijke belastingen  

Algemeen tarievenbeleid

Belastingen en heffingen houden we waardevast door de tarieven te verhogen met de prijsstijging (index: 1,2%). Heffingen waar een tegenprestatie van de gemeente tegenover staat zijn waar mogelijk 100% kostendekkend. Een overzicht van de algemene dekkingsmiddelen staat in deel 3. Hieronder staan per belastingsoort de bijzonderheden en afwijkingen van het algemene tarievenbeleid. Tribuut voert de gemeentelijke belastingen en waardering van onroerende zaken uit voor de gemeente.

Wet waardering onroerende zaken (WOZ)

Eigenaren van onroerende zaken en gebruikers van niet-woningen ontvangen jaarlijks een beschikking met daarin de WOZ-waarde. Dat is de grondslag voor de onroerende-zaakbelasting en (in de gemeente Epe) de forensenbelasting. Andere overheden gebruiken de WOZ-waarde voor belastingheffing en voor het woningwaarderingsstelsel. De Waarderingskamer houdt toezicht en geeft een algemeen oordeel over de uitvoering. Het oordeel is 'goed'. Dat komt overeen met de afgesproken ambitie. 

In 2024 zijn bij Tribuut veel minder bezwaren binnen gekomen dan in 2023. Dit is conform verwachting. Het blijft lastig in te schatten hoeveel bezwaren gegrond zijn en hoeveel de proceskostenvergoedingen (+ vergoeding voor taxatieverslagen) voor 2024 zullen zijn. De nieuwe wetgeving heeft de vergoeding voor proceskosten echter fors beperkt (voor WOZ-bezwaren geldt nu een uitbetalingscorrectie van 75%). Daarentegen mogen de taxatiekosten die worden gemaakt, wel gedeclareerd worden. Daarbij heeft de Hoge Raad in juli 2024 besloten om enkel het hoge tarief (€ 624) toe te passen bij  de proceskostenvergoeding in plaats van het lagere tarief (€ 310). Tribuut verwacht, in combinatie met het gestegen aantal beroepszaken (uitspraken op WOZ-bezwaren 2023), dat zij daardoor hogere vergoedingen moeten uitkeren. 

Het Kabinet bereidt een wetswijziging voor waardoor (bij akkoord van Tweede en Eerste Kamer) per 1 januari 2025 het niveau van de proceskostenvergoeding weer op het niveau komt dat de wetgever voor ogen had per 1 januari 2024.

Onroerende-zaakbelastingen (OZB)

Eigenaren van woningen en eigenaren en gebruikers van niet-woningen betalen deze belasting. Woongedeeltes binnen niet-woningen betalen geen OZB. 

Reinigingsheffingen

Voor de inzameling en verwerking van grondstoffen in de gemeente betalen inwoners en bedrijven reinigingsheffingen. In de tabel hieronder staat welke kosten de gemeente maakt en welke inkomsten daar tegenover staan. 

bedragen x € 1.000

Om alle lasten te dekken zullen de tarieven voor de reinigingsheffingen in 2025 stijgen. Naast de reguliere stijging met de begrotingsindex (1,2%) is er een extra stijging van de tarieven nodig van 18,3%. Dit kent diverse oorzaken:

• Door onjuiste bronscheiding van afval wordt veel PMD afgekeurd in de verwerking. De vergoeding die we voor het inzamelen en verwerken van PMD ontvangen, daalt door deze afkeur sterk.
• Door herijking van tarieven (het periodiek herrekenen van tarieven aan de hand van de werkelijke kosten) en door contractueel overeengekomen indexatie stijgen de kosten van de inzameling.
• Door veranderingen in de inzamelsystematiek van Oud Papier en Karton, Glas en de BEST-tas stijgen de inzamelkosten.
• Tot twee jaar geleden konden we dergelijke ontwikkelingen in inkomsten en uitgaven compenseren via de egalisatiereserve afval.  De egalisatiereserve afval is in 2025 leeg, waardoor kosten- en inkomstenontwikkelingen direct invloed hebben op het tarief van de afvalstoffenheffing.

Rioolheffingen

De gemeente heeft wettelijke taken voor het afvoeren van rioolwater, het voorkomen van wateroverlast en het op peil houden van het grondwater. In het gemeentelijk watertakenplan (GWP) staat hoe dit gebeurt. Daarin staat ook hoe inwoners en bedrijven daaraan meebetalen. Dat gebeurt via de rioolheffingen. Eigenaren betalen een vast bedrag. Voor gebruikers is er onderscheid gemaakt in verschillende categorieën. Echte grootverbruikers betalen verhoudingsgewijs meer rioolheffing en betalen zo deels de lasten voor de kleinverbruikers. Dat noemen we kruissubsidiëring. Die groep omvat 0,7% van gebruikers en levert 30% van de totale opbrengst. 

De tarieven stijgen met 1,9% meer dan de indexatie. Dat is afgesproken in het GWP. Voor nieuwe aansluitingen op het bestaande riool betalen gebruikers eenmalig rioolaanleggeld. Om alle lasten te kunnen dekken, onttrekken we geld uit de reserve en uit de voorziening.

bedragen x € 1.000

Forensenbelasting

Mensen met een gemeubileerde woning die niet in de gemeente wonen betalen deze belasting. De WOZ-waarde is daarvoor de grondslag. Het tarief is een percentage van de waarde. Als de waarde stijgt, verlagen we het tarief. Zo zorgen we dat de totale opbrengst niet meer stijgt dan de index. Er is een minimumtarief en een maximumtarief. Het minimumtarief stijgt met de indexatie. Het maximumtarief blijft gelijk.

Precariobelasting

Bedrijven met bijvoorbeeld terrassen of winkeluitstallingen op gemeentegrond betalen deze belasting. Dat geldt ook voor marktkooplieden en mensen met een standplaats op gemeentegrond. De tarieven stijgen met de index.

Toeristenbelasting

Toerisme is belangrijk voor de gemeente Epe. Mensen die hier niet wonen, maar wel overnachten betalen deze belasting. Dat gaat via de campings, hotels, B&B's en andere aanbieders. Als je in een eigen kampeermiddel overnacht, hoef je minder toeristenbelasting te betalen dan als je overnacht in een hotel of in een huurtent bijvoorbeeld. Op het aantal overnachtingen heeft de gemeente geen invloed. Als die stijgt, stijgt ook de opbrengst. De gemeente heeft wel invloed op het tarief. De raad heeft de tarieven voor 2025 al vastgesteld: € 1,00 voor het lage tarief en € 1,45 (2024: € 1,40) voor het hoge tarief. Voor vaste standplaatsen op een camping gelden vaste tarieven. Zo hoeven ondernemers van die gasten niet bij te houden wanneer ze er waren en wanneer niet.

Het lage tarief blijft in 2025 € 1,00. We laten de opbrengst de komende jaren stijgen door alleen het hoge tarief te verhogen. Wanneer verhogen we het lage tarief weer? Als het hoge tarief € 1,50 is, gaan we daarover opnieuw in gesprek met de ondernemers.  

Begraafrechten

Nabestaanden willen hun overleden dierbaren op een waardige manier kunnen begraven. De begraafplaats moet er verzorgd uitzien. De gemeente zorgt voor begraafplaatsen en het onderhoud daarvan. Om de kosten daarvan te dekken is er deze heffing. Nabestaanden betalen voor het begraven, voor het graf, het onderhoud enzovoort. Van tevoren betalen zij voor de hele periode waarvoor het graf blijft bestaan. Daarom is er een egalisatievoorziening. Daaruit betalen we de onderhoudskosten die in het verleden zijn afgekocht. De gemeente moet nog onderzoeken hoe groot die voorziening moet zijn om ook in de toekomst alle kosten te kunnen blijven betalen. De tarieven stijgen met de index (1,2%). De kosten van het maken van beleid zijn niet meegenomen. Bij de opbrengst uit heffingen gaat het om de afkoopsommen onderhoud en de overige eenmalige en jaarlijkse begraafrechten. De lasten zijn inclusief BTW .

bedragen x € 1.000

Leges

Vraag je een vergunning aan, wil je een paspoort of ga je trouwen? Dan betaal je daarvoor leges. Je betaalt voor de dienst die je van de gemeente vraagt. De meeste tarieven stijgen met de index. Soms gelden er wettelijk voorgeschreven (maximum) tarieven. We streven niet naar 100% kostendekking bij de leges. 

Bij de leges voor bouwactiviteiten is het tarief afhankelijk van de bouwkosten. Het maximumtarief wordt vanaf 01-01-2025 weer naar het oorspronkelijk niveau verhoogd (€ 152.000; het niveau van 2022). In 2023 was het maximumtarief van bouwleges verlaagd (€ 72.000), omdat toen de kostendekkendheid boven de 100% uitkwam. Aangezien de kostendekkendheid voor 2025 fors onder de 100% uitkomt, verhogen we het maximumtarief weer naar het oorspronkelijk niveau. Het maximumtarief is het bedrag wat maximaal aan leges betaald moet worden bij een aanvraag.

Gemiddeld genomen betalen dure bouwwerken mee aan de kosten van de gemeente voor goedkope bouwwerken. Dat heet kruissubsidiëring. In onderstaand overzicht staat hoe dat uitpakt. 

Voordat iemand een officiële aanvraag omgevingsvergunning indient, vindt meestal een vooroverleg plaats met de gemeente. Dat vooroverleg was tot en met 2024 gratis. Vanaf 01-01-2025 wordt een lichte drempel van  € 250 ingebouwd. Bij een definitieve aanvraag wordt dit bedrag in mindering op de in rekening gebrachte leges gebracht. In de afgelopen jaren is gebleken dat er relatief vaak gebruik werd gemaakt van een gratis vooroverleg, terwijl dit lang niet altijd resulteerde in een definitieve aanvraag. Om de werkvoorraad enigszins te reguleren, wordt een lichte drempel van € 250 ingebouwd. Bij een definitieve aanvraag is het vooroverleg dus alsnog gratis. 

De personeelslasten zijn op basis van een jaarlijkse uitvraag over de taakvelden verdeeld. Hoe weten we hoeveel geld er binnenkomt? We kijken hoeveel aanvragen er in de afgelopen jaren voor kleinere bouwprojecten zijn geweest. De grote projecten (bouwkosten meer dan € 500.000) brengen we per project in beeld. We maken een inschatting van de bouwkosten. Het blijft natuurlijk onzeker of de aanvraag ook daadwerkelijk in 2025 binnenkomt.

Hieronder staat de kostendekking per clustering van producten. Zo ontstaat ook een beeld van de kruissubsidiëring.

bedragen x € 1.000

N.B. Door afronding is de optelsom van de opbrengst niet gelijk aan het totaal van de legesinkomsten.
De inkomsten leges die onder hoofdstuk 3 vallen, zijn zo laag dat deze niet verder zijn uitgesplitst .

Bedragen x € 1.000

Naast de lasten die direct uit de taakvelden zijn af te leiden, rekenen we ook overheadkosten mee. Hoe we dat doen, is vastgelegd in de Financiële verordening 2023. Over de kosten van derden (dus niet het eigen personeel) rekenen we BTW. Investeringen moeten we afschrijven. Over het deel van de afschrijving dat gaat over de kosten van derden rekenen we dus ook BTW toe aan de heffing. 

Mensen met een inkomen op ongeveer bijstandsniveau en met bijna geen vermogen kunnen de gemeentelijke belasting eigenlijk niet betalen. Zij komen voor kwijtschelding in aanmerking. Dat geldt alleen voor de rioolheffing van gebruikers en voor het vastrecht afvalstoffenheffing. Voor het variabele tarief afvalstoffenheffing is kwijtschelding mogelijk tot maximaal € 89,16. De inkomsten die de gemeente daardoor misloopt worden betaald door de mensen die geen kwijtschelding krijgen. Gemeenten mogen beperkt eigen beleid voeren. De raad van Epe heeft een zo ruim mogelijk beleid vastgesteld. Als iemand vorig jaar kwijtschelding heeft ontvangen, kan meestal automatische kwijtschelding plaatsvinden. Mensen hoeven dan geen aanvraag in te dienen. 

We willen dat de woonlasten onder het landelijk gemiddelde blijven. Dit gaat om de OZB, de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. In de grafiek hieronder staat de verwachting voor een gemiddeld meerpersoonshuishouden. Als die verwachting klopt, blijft Epe dus onder het landelijk gemiddelde. De gegevens tot en met 2024 komen uit de COELO-atlas. 

Voor het bepalen van het gemiddelde verbruik bij diftar hanteert COELO andere uitgangspunten dan de gemeente. Voor de begrotingsjaren (2025-2028) is voor Epe uitgegaan van de eigen uitgangspunten. Dit zorgt voor een stijging ten opzichte van 2024. Die is namelijk gebaseerd op de COELO-atlas. We verwachten dat landelijk de woonlasten met 5% stijgen. Dat is het gemiddelde van de afgelopen jaren. Voor Epe houden we rekening met de verwachte tariefswijzigingen en de verwachte toename van het aantal panden.

Algemeen

Risicobeheersing wordt in de gemeente Epe procesmatig uitgevoerd in een risicomanagement proces. Het risicomanagement proces is een systematisch en cyclisch proces om risico’s te identificeren, te analyseren en te beoordelen, op basis hiervan maatregelen te nemen (beheersing) en die te evalueren.

Door de gekozen manier van beheersen van een bepaald risico kan er een restrisico voor de organisatie overblijven. Op het moment dat een risico werkelijkheid wordt is het uitgangspunt van de gemeente Epe dat er middelen beschikbaar zijn binnen de organisatie zodat de (financiële) gevolgen van het risico geen invloed hebben op de normale bedrijfsvoering. Ofwel restrisico’s dienen opgevangen te worden binnen de normale bedrijfsvoering en hebben daarop geen invloed. 

De relatie tussen de beschikbare middelen (ook wel weerstandscapaciteit genoemd) en de restrisico’s wordt het weerstandsvermogen genoemd. Nader uitgewerkt is het weerstandsvermogen de relatie tussen:

1. Weerstandscapaciteit: Dit zijn de middelen en mogelijkheden die de gemeente in staat stelt om financiële tegenvallers op te vangen.
2. Risico’s: Dit zijn de restrisico’s die van materiële betekenis zijn in relatie tot de financiële positie van de gemeente.

Schematisch ziet dat er als volgt uit:

In 2018 heeft de gemeenteraad van Epe de nota risicomanagement en weerstandsvermogen vastgesteld. In deze nota is het risicomanagementproces vastgelegd en de kaders aangegeven voor de uitvoering van het risicomanagement en voor het weerstandsvermogen.

De volgende randvoorwaarden zijn vastgelegd:

1. Het risicomanagement wordt procesmatig en conform de standaarden in de nota risicomanagement en weerstandsvermogen uitgevoerd.
2. Voor de risico’s waarbij het financiële effect op de bedrijfsvoering Groot tot Zeer groot is en de kans daarop ook Groot tot Zeer groot is, worden (in de regel) financiële maatregelen getroffen voor het restrisico in de vorm van een voorziening, bestemmingsreserves of (structurele) stelpost(en) in de begroting.
3. De weerstandscapaciteit wordt gevormd uit het saldo van de algemene reserve, de begrotingsruimte of het rekeningresultaat en het bedrag voor onvoorzien.
4. De ratio voor het weerstandsvermogen is minimaal voldoende (groter dan 1).
5. De verhouding algemene reserve in relatie tot de benodigde weerstandscapaciteit is minimaal voldoende (groter dan 1).

De weerstandscapaciteit bestaat uit de middelen die de gemeente in staat stelt om financiële tegenvallers op te vangen. Onder deze middelen worden opgenomen de algemene reserve, de begrotingsruimte (of het rekeningresultaat) en het bedrag voor onvoorzien.

De onderdelen van de weerstandscapaciteit kunnen een structureel of een incidenteel karakter hebben. Incidentele weerstandscapaciteit is opgebouwd uit eenmalig beschikbare middelen, structurele weerstandscapaciteit is opgebouwd uit structureel beschikbare middelen. In de onderstaande tabel wordt de weerstandscapaciteit aangegeven.

Bedragen * € 1.000

De verwachte stand van de algemene reserve op 1 januari 2025 bedraagt € 5,4 miljoen. Dit is hoger dan het minimale bedrag van € 2,5 mln. In de huidige begroting is het overschot in de algemene reserve ingezet als dekking voor beleidsinitiatieven. Voor de weerstandscapaciteit is op 1 januari 2025 € 2,5 miljoen beschikbaar in de algemene reserve.

Een risico voor een organisatie is een onzekere gebeurtenis die, als die zou plaatsvinden, vertragend of belemmerend werkt om de doelstellingen te bereiken. De gevolgen van het zich werkelijk voordoen van deze gebeurtenissen vertalen zich vaak in financiële schade maar ook in niet-financiële schade. De inventarisatie van risico’s heeft als doel om de, op het moment van het opstellen van deze jaarrekening, bekende risico’s te benoemen en toe te lichten. Voor zover risico’s als concrete toekomstige financiële verplichtingen te kwantificeren zijn, zijn daarvoor (financiële) voorzieningen gevormd.

Het kwantificeren van risico’s is lastig en in veel gevallen zullen de gemaakte keuzes arbitrair zijn. Bij de kwantificering van risico's wordt gebruik gemaakt van het onderscheid tussen het inherente risico en het restrisico. Het inherente risico is het risico zonder dat er rekening gehouden is met het effect van een beheersmaatregel die getroffen is om het risico in te perken. Door het nemen van beheersmaatregelen wordt de omvang van het risico minder. Het risico dat overblijft na het nemen van beheersmaatregelen wordt het restrisico genoemd.

De grootste risico’s zijn in een risicokaart weergegeven waarbij het effect na maatregelen (het restrisico) van de gebeurtenis op de financiële positie van de gemeente, is afgezet tegen de kans dat de gebeurtenis zich voordoet. Onder de tabel wordt een omschrijving van het risico gegeven en de risicokenmerken benoemd.

Risicokaart (op basis van restrisico's)

Toelichting risico’s

Onderstaand wordt een korte toelichting gegeven op de in de risicokaart opgenomen risico's en enkele kenmerken daarvan benoemd. 

De gekwantificeerde risico’s afgezet tegen de beschikbare weerstandscapaciteit laat het volgende beeld zien:

Gerekend in ratio’s wordt de weerstandscapaciteit 2025 als volgt weergegeven:

1. Algemene reserve in relatie tot de rest risico’s:      2,3
2. Weerstandscapaciteit in relatie tot rest risico’s:    2,4

De stand van de algemene reserve bedraagt € 2,5 miljoen. De ratio weerstandscapaciteit in relatie tot de rest risico’s (2,4) is uitstekend.

De gemeente is op basis van de regelgeving (BBV) verplicht een vijftal kengetallen in de begroting op te nemen. Deze geven een inzicht in de financiële positie van de gemeente. In de onderstaande tabel worden deze kengetallen weergegeven.

In de paragraaf onderhoud kapitaalgoederen wordt het beleidskader over het onderhoud van kapitaalgoederen weergegeven. De belangrijkste criteria in het beleidskader zijn “schoon, heel en veilig”, waarbij het gekozen uitgangspunt de gewenste kwaliteit in verhouding tot de beschikbare middelen is. De kwaliteit en het onderhoud van de kapitaalgoederen is bepalend voor het voorzieningenniveau en de daarmee samenhangende jaarlijkse lasten. Omdat met het onderhoud van de kapitaalgoederen een aanzienlijk deel van de begroting is gemoeid, is een goed overzicht van belang voor het inzicht in de financiële positie van de gemeente. De paragraaf onderhoud kapitaalgoederen geeft, net als de andere paragrafen, een dwarsdoorsnede van de begroting omdat de kosten van het onderhoud van de kapitaalgoederen over verschillende programma’s is verspreid.

Het beleid voor het onderhoud van de kapitaalgoederen is vastgelegd in de onderstaande beleidsplannen:

• Wegenbeleidsplan
• Gemeentelijk Watertaken Plan (GWP 2021-2025)
• Groenstructuurplan / Bomenbeleidsplan
• Beleidsplan openbare verlichting
• Beleidsplan civiele kunstwerken
• Beleidsplan gemeentelijke begraafplaatsen
• Beheervisie begraafplaatsen (2018-01733)

Hieronder wordt – per gemeentelijk kapitaalgoed – aangegeven wat de stand van zaken is met betrekking tot de uitvoering van het beleid, welke relevante ontwikkelingen er spelen, of er noodzaak is voor bijstelling van het beleid, de financiële consequenties van het beleid en de vertaling ervan in de begroting.

Financiële vertaling van het onderhoud in de begroting (bedragen in € 1.000):

* Het groot onderhoud van Wegen in de gemeente heeft een achterstand opgelopen. Hiervoor wordt via de voortgangsrapportage 2024 een bedrag (€ 1,1 mln.) gereserveerd in een voorziening om deze achterstand op korte termijn weg te werken.

De kosten 2023 betreffen de werkelijk gemaakte kosten in dat jaar. De financiële vertaling in de begroting vindt plaats door het instellen van een onderhoudsvoorziening waarin jaarlijks een gelijkblijvend bedrag wordt gestort of door een structureel budget waaruit de onderhoudskosten worden betaald eventueel aangevuld met een egalisatiereserve waarmee de lasten gelijkelijk over de jaren verspreid worden.

Onder gebouwen zijn het gemeentehuis, de brandweerkazernes, wijkgebouwen, bibliotheken, dienstgebouwen, gymlokalen, streekarchief, kinderopvang opgenomen. Voor al deze gebouwen zijn er actuele meerjarenonderhoudsplannen.

De geraamde financiële middelen in de begroting ten behoeve van het onderhoud aan de kapitaalgoederen zijn voldoende om het huidige niveau in stand te houden. Hierbij dient echter een voorbehoud te worden gemaakt dat dit afhankelijk is van de toekomstige inflatie en prijsindexatie.

3.3.1  Wegen

In gemeente Epe ligt ongeveer 890 kilometer in lengte aan wegen. In oppervlakte is dat ca 300 ha. Bijna de helft van deze oppervlakte bestaat uit asfalt, 30% uit elementen en 20% is onverhard of bestaat uit beton. Jaarlijks wordt het weg areaal geïnspecteerd. Naar aanleiding van de inspectieresultaten wordt een onderhoudsprogramma opgesteld voor het jaar volgend op het jaar waarin de inspectie plaatshad. 

In de begroting zijn structureel extra middelen opgenomen om de kwaliteit van de wegen in het buitengebied op langere termijn naar een hoger niveau te tillen door het aanbrengen van bermverharding. Ten behoeve van het groot onderhoud van wegen beschikt de gemeente over een structureel budget. Daarnaast is er een egalisatiereserve onderhoud wegen die de fluctuerende uitgaven voor het onderhoud over de jaren heen egaliseert door middel van een storting in of onttrekking aan deze egalisatiereserve.
In het voorjaar van 2024 zijn de wegen in Epe geïnspecteerd. Deze resultaten zijn verwerkt in een rapportage waarbij de inspecties zijn getoetst aan het door de raad besloten onderhoudsniveau “laag”. Hierbij is vastgesteld dat het onderhoudsniveau laag, op diverse plekken niet wordt gehaald. Dit is onwenselijk en ontoelaatbaar. Er kunnen meerdere oorzaken aan deze verslechtering ten grondslag liggen zoals: Toenemend (landbouw)verkeer, klimaatverandering (vernatting, verdroging, en hogere wegdektemperaturen) en hogere verkeersintensiteiten. Ook is er in de wegenbouw branche sprake van grote kostenstijgingen de afgelopen jaren. Het kwaliteitsniveau “laag” houdt overigens in dat er aanzienlijke schade zichtbaar mag zijn, zoals spoorvorming, dwarsonvlakheid en rafeling. Veel reparaties zijn zichtbaar, en er is sprake van enig risico. Voor het inlopen van de achterstand wordt in de jaarrekening 2024 een voorziening gevormd (zie opmerking onder tabel hierboven). 

3.3.2  Riolering

Het rioolnetwerk in de gemeente is ca. 470 kilometer lang. Daarvan is 240 kilometer drukriolering en 230 kilometer vrijverval riolering. Het drukrioolstelsel is voorzien van 1.023 mini gemalen en 21 riool gemalen. Alle gemalen worden jaarlijks preventief onderhouden. In het Gemeentelijk Watertaken Plan (GWP 2021t/m2025) zijn de benodigde maatregelen voor het verbeteren en in standhouden van de riolering genoemd. Tevens is er extra aandacht voor wateroverlastlocaties. De verwachte uitgaven voor onderhoud en vervanging van de riolering zijn in het GWP opgenomen en vertaald in de begroting. De meeste urgente locatie gebaseerd op gebruik, leeftijd en materiaalsoort zijn als eerste geïnspecteerd. Hiermee werden risico’s verder ingeperkt. 

Jaarlijks wordt een deel van het areaal geïnspecteerd met gedetailleerde camera-inspecties. Op dit moment is de kwalitatieve toestand van nagenoeg alle riolen in beeld. 

3.3.3  Civiele kunstwerken

De gemeente Epe heeft in totaal 68 bruggen en 2 fietstunnels in eigendom. De kosten voor de vervanging van bruggen worden betaald uit een daartoe ingestelde reserve. Voor het opvangen van kosten voor het onderhoud van de bruggen is een onderhoudsvoorziening ingesteld. De hoogte van deze voorziening is in lijn met het beleidsplan civiele kunstwerken. De geraamde financiële middelen in de begroting zijn voldoende om het huidige niveau in stand te houden. Voor de periode 2023 t/m 2027 is een beleidsplan civiele kunstwerken vastgesteld. 

3.3.4  Bomen en groen

Het Bomenbeleidsplan en het Groenstructuurplan geven de toekomstvisie weer van de gemeente Epe op groen in de openbare ruimte van de bebouwde kommen van Epe, Vaassen, Emst en Oene. In de kernen en het buitengebied (exclusief het bosgebied) staan ruim 32.500 onderhoudsplichtige bomen op gemeentelijke gronden. Om de boomveiligheid te waarborgen worden de bomen regelmatig gecontroleerd. De frequentie is op basis van kwaliteit en gebruiksdruk geprioriteerd. 

Het onderhoud van de openbare ruimte - waaronder bomen en gazons (ongeveer 50 ha), zandwegen en begraafplaatsen - is vastgelegd in kwaliteitsniveaus gebaseerd op het CROW. De beeldkwaliteit wordt geborgd door maandelijks een schouw uit te voeren. Voor de centra en wijken van Epe en Vaassen vindt het onderhoud op tenminste het niveau ‘basis’ plaats. Daarnaast wordt extra aandacht geschonken aan de bestrijding van boomziekten zoals de kastanjeziekte, letterzetter, iepziekte en essentaksterfte en de bestrijding van invasieve exoten zoals de Japanse duizendknoop, reuzenberenklauw e.d. 

De gemeente Epe heeft op 9 december 2021 de omgevingsvisie ‘’Natuurlijk goed leven’’ vastgesteld. De uitwerking van de omgevingsvisie vindt plaats in de vorm van gebiedsvisies. In de gebiedsvisies maken we een integrale uitwerking van de verschillende ruimtelijke opgaven. Onze waardevolle leefomgeving staat daarbij centraal. Het groenstructuurplan en het bomenbeleid zullen in 2025 worden geactualiseerd.

Het onderhoud van de openbare ruimte is uitbesteed aan een aannemer en vastgelegd in een overeenkomst met een looptijd tot 2025. Verlenging van het contract met een termijn van 2 jaar wordt onderzocht evenals de opties voor het afsluiten van een nieuw contract. Daarin is vastgelegd dat de openbare ruimte op basisniveau onderhouden wordt. Gemeente Epe heeft hierin de rol van opdrachtgever en toezichthouder op de geleverde kwaliteit in de openbare ruimte. De geraamde financiële middelen in de begroting zijn voldoende om het huidige niveau in stand te houden. 

3.3.5  Openbare verlichting

Het beleids- en beheerplan openbare verlichting 2017-2026 heeft als belangrijkste doel van het leggen van een bestuurlijke beheersmatige en financiële basis voor de zorg voor de openbare verlichting in de planperiode met een doorkijk naar de daaropvolgende jaren. In 2016 is via “Epe spreekt” een onderzoek gedaan hoe de burgers van de gemeente Epe de openbare verlichting ervaren. Op basis van deze resultaten is een nieuw beleidsplan voor de periode 2017-2026 opgesteld.  

Er zijn 6.531 masten, 6.616 armaturen en 6.616 lampen in beheer. Hiervan zijn 6.174 masten, 6.259 armaturen en 6.259 lampen in beheer bij de gemeente als eigenaar. In de gemeente staan 8 provinciale masten, 343 Triada masten en 6 masten zijn van Dorpsbelang Oene. Het doel is om de komende jaren geheel de gemeente Epe uit te rusten met LED verlichting. Voor het onderhoud is er een voorziening waarin jaarlijks een bedrag wordt gestort.  

3.3.6  Gebouwen

Er zijn 47 gebouwen en woningen in beheer en onderhoud bij gemeente Epe, waarvan 6 gymlokalen. Voor alle gebouwen en woningen is een Meerjarenonderhoudsplan (MJOP) vastgesteld. Het MJOP is gericht op het in stand houden van de bestaande gebouwen. Per jaar wordt 50% van de MJOP's van de gebouwen geactualiseerd, zodat een cyclus van 2 jaar ontstaat. Een actuele MJOP levert een begroting voor de onderhoudsvoorziening en levert tevens de gegevens voor een jaarplanning voor de uitvoering. Het onderhoudsniveau wordt bepaald op basis diverse uitgangspunten, zoals toekomst, bouwjaar, huidige status e.d. 

Op basis van de MJOP's zijn voorzieningen gevormd, waaruit het groot onderhoud wordt bekostigd voor het gemeentehuis, de binnen-en buitenzijde van de gymzalen, de brandweerkazernes, kinderopvang St. Crusiusweg, de wijkgebouwen, de bibliotheken, gemeentewerf Kweekweg, de Milieustraat Vaassen, gebouwen begraafplaatsen en het Streekarchief. Het dagelijks onderhoud wordt bekostigd uit structurele budgetten die in de begroting zijn opgenomen. De geraamde financiële middelen in de begroting zijn voldoende om het huidige niveau in stand te houden. 

3.3.7 Begraafplaatsen

Voor de gemeentelijke begraafplaatsen is het beleidsplan begraafplaatsen vastgesteld. Voor de uitvoering van het beheer en onderhoud van de gemeentelijke begraafplaatsen is een Beheervisie begraafplaatsen vastgesteld. De Beheervisie omschrijft de verschillende sferen en karakteristieken per begraafplaats en bepaalt hoe deze kunnen worden behouden en waar nodig versterkt kunnen worden. De geraamde financiële middelen in de begroting zijn voldoende om de benodigde werkzaamheden die in de Beheervisie staan omschreven te kunnen uitvoeren.

In de gemeente Epe gaat veel geld om. Daar zijn risico's aan verbonden. Het is belangrijk dat goed te besturen en te beheersen. In deze paragraaf laten we zien hoe we dat doen: ons beleid op het vlak van financiering/treasury en de daarmee samenhangende risico's.  

Het beleid staat in het treasurystatuut. De raad heeft dit beleid in 2014 vastgesteld.

In de wet FIDO (Financiering Decentrale Overheden) zijn twee instrumenten opgenomen om de financieringsrisico's (renterisico's) te beperken: De kasgeldlimiet en de renterisiconorm. De provincie toetst of de gemeente aan deze normen voldoet.

Zie bijlage 7 voor de verplichte overzichten met de berekening van de kasgeldlimiet en van de renterisiconorm.

4.3.1    Kasgeldlimiet

Grote veranderingen in rentes willen we vermijden. Leningen die we snel moeten terugbetalen heten ook wel 'kort geld'. Als daarvan de rente stijgt, betekent dat we al snel meer aan rente moeten betalen. De wet FIDO stelt daarom een grens: De kasgeldlimiet. Meer dan dat bedrag mogen we niet financieren met kort geld. Deze limiet is vastgesteld op 8,5% van alle lasten die in de begroting staan (het begrotingstotaal). Voor Epe bedraagt de kasgeldlimiet voor 2025 € 10,4 miljoen (zie bijlage 7).

De gemeente Epe heeft op het moment van het opstellen van de begroting geen schulden met een looptijd korter dan een jaar (kort geld).  

4.3.2    Renterisiconorm

De rente van een langlopende lening staat voor een bepaalde tijd vast. Als die periode afloopt, kan het zijn dat de rente hoger is. Dan moeten we voor dezelfde lening meer rente betalen. Als op hetzelfde moment veel lange leningen tegelijk aflopen, dan moeten we ineens veel meer rente gaan betalen. Daarom staat in de wet FIDO de renterisiconorm. Die bepaalt hoeveel van de langlopende schulden in één jaar mogen aflopen: Maximaal 20% van het begrotingstotaal mogen we opnieuw financieren of daarvan mag de rente worden gewijzigd. Voor Epe is de norm ruim € 24 miljoen (zie bijlage 7).

De gemeente Epe heeft op het moment van het opstellen van deze begroting geen langlopende leningen. De verwachting is dat vanaf 2026 langlopende leningen aangetrokken zullen worden.

4.4.1    Financieringspositie

De financieringspositie geeft de financieringsbehoefte van de gemeente aan. Als we meer geld uitgeven dan er binnen komt, dan moeten we geld lenen. Dat heet een financieringstekort.

Bij het opstellen van de begroting 2025 hielden we een hoog positief saldo bij de 's Rijks schatkist aan.  Er was dan ook geen noodzaak om geld te lenen. Vanaf 2025 ontstaat er wel een behoefte om geld te lenen, omdat de gemeente grote investeringen gepland heeft, met name op het gebied van onderwijshuisvesting, accommodaties en mobiliteit. Als dan blijkt dat er niet genoeg geld beschikbaar is om de (reguliere) uitgaven en investeringen te kunnen doen, zal externe financiering worden aangetrokken. 

Met onderstaand overzicht willen wij een indicatie geven van de financieringsbehoefte van de gemeente in de komende jaren. Dit is berekend met de cijfers uit de geprognotiseerde balans. De werkelijke behoefte om externe financiering aan te trekken is echter afhankelijk van het daadwerkelijk verloop van de geplande investeringen en de liquiditeit gedurende het jaar, waarmee in onderstaand overzicht geen rekening is gehouden. Uit onderstaande berekening blijkt een financieringstekort van bijna €18 miljoen in 2025.

Als we moeten lenen, zullen we dat doen met kort geld of met een langlopende lening. Dit is onder meer afhankelijk van de actuele rentepercentages en de verwachte duur van de financieringsbehoefte. 

Voor kort geld gelden andere rentepercentages dan voor leningen met een lange looptijd. In onze begroting gebruiken wij de rente uit de Rentevisie van De Nederlandsche Bank van juni 2024, zie onderstaand overzicht. Er wordt verwacht dat in 2025 de korte rente iets hoger zal zijn dan de lange rente. Vanaf 2026 zal de korte rente lager zijn dan de lange rente. 

4.4.2    Leningenportefeuille

Epe heeft op het moment van het opstellen van de begroting 2025 geen langlopende leningen. Maar in de toekomst ontstaat wel een behoefte aan externe financiering. Er zijn grote investeringsprojecten, met name in onderwijshuisvesting, accommodaties en mobiliteit, gepland of al gestart. Dit heeft impact op de liquiditeitspositie van de gemeente. Wanneer blijkt dat er niet voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om alle (investerings)uitgaven te doen, zal externe financiering worden aangetrokken. In begroting 2025 hebben wij kortlopende financiering opgenomen. Vanaf 2026 zijn ook langlopende leningen opgenomen. 

De provincie Gelderland houdt toezicht op de financiën van gemeenten. Op hun website publiceren zij veel gegevens over de Gelderse gemeenten, waaronder hoeveel schuld elke gemeente heeft. Epe scoort goed in vergelijking met andere Gelderse gemeenten. De laatste jaren staat Epe altijd hoog in de lijst van Gelderse gemeenten met de minste schulden per inwoner. In de laatste versie (2022) staat Epe zelfs op de derde plek.

4.4.3    Uitzettingen

De gemeente mag niet teveel geld op de bankrekening hebben staan. Als het bedrag boven een bepaalde drempel uitkomt, zijn we verplicht de overtollige middelen aan te houden bij het Ministerie van Financiën (in de schatkist van het Rijk). Hierover ontvangen wij rente. 
Om het dagelijkse kasbeheer doelmatig uit te kunnen voeren is een drempelbedrag bepaald wat buiten 's Rijks schatkist mag worden aangehouden. Volgens de rekenregels mag gemeente Epe een positief rekening-courantsaldo bij de banken aanhouden van € 2,4 miljoen (gebaseerd op begroting 2025).  

Daarnaast heeft de gemeente aandelen van o.a. BNG en Vitens. 

4.4.4  Renteschema

Conform het advies van de Commissie BBV wordt een renteschema opgenomen in de begroting en de jaarrekening. Het renteschema van de begroting geeft inzicht in de verwachte rentelasten en rentebaten van de gemeente en het verwachte renteresultaat en de wijze van rentetoerekening aan investeringen, grondexploitaties en projecten. In bijlage 7 is de berekening van het renteschema opgenomen. 

De paragraaf bedrijfsvoering heeft tot doel inzicht te geven in de beleidsvoornemens op het gebied van de bedrijfsvoering en de ontwikkeling van de organisatie. Een goede bedrijfsvoering is een randvoorwaarde voor een succesvolle uitvoering van de primaire processen en ontwikkelingen zoals inwonersgericht werken en de omgevingswet. Onder bedrijfsvoering wordt verstaan: personeel en organisatie, informatievoorziening en automatisering, financiën, huisvesting (incl. facilitaire zaken), interne communicatie en juridische zaken (PIOFHA-JC).

Het beleidskader voor de inrichting van de organisatie en de bedrijfsvoering is door het college vastgesteld in de volgende documenten:

• Sturingsconcept 'Samen werken' 2024
• Mandaatregister
• Financiële verordening 

De kaders en de ambitie voor de ontwikkeling van de organisatie zijn vastgelegd in de visiedocumenten:

• Toekomstvisie Epe 2030
• Visie op positie gemeente in Eper samenleving 'Samen verder' 2024
  
  

Net als veel andere gemeenten staat Epe voor een grote opgave: de samenleving verandert snel en er wordt van overheidsorganisaties een andere rolinvulling gevraagd. Waar we voorheen vaak de bepaler waren, hebben we steeds vaker de rol van medespeler. Dat vraagt nogal wat. Van de raad, het college en het ambtelijk apparaat. Voor iedereen heeft dit gevolgen. 

We willen als gemeente samen met onze inwoners, bedrijven, instellingen en verenigingen vormgeven aan goed natuurlijk leven in Epe, Vaassen, Emst en Oene. Dat hebben we vastgelegd in de visie 'Samen verder'.

Ook in Epe heeft deze ontwikkeling geleid tot een ambitie om de organisatie en werkwijze hierop in te richten. Dit is in 2024 vastgelegd in een nieuw sturingsconcept, 'Samen werken'.

We werken vanuit de kernwaarden: samen, transparant en denken in mogelijkheden.

Om invulling te geven aan de visies wordt ingezet op de volgende onderdelen.

Om goed te kunnen inspelen op de veranderende klantvraag en om de dienstverlening aan onze inwoners te verbeteren zijn we in 2022 gestart met een doorontwikkeling van onze organisatie. Medio 2024 heeft het college een nieuw sturingsconcept vastgesteld en is de organisatie inrichting gewijzigd. Dit helpt ons om de opgaven waar we voor staan beter uit te kunnen voeren. De komende jaren zijn de hoofdopgaven:

• Verbeteren van de externe dienstverlening aan onze inwoners
• Inwonergericht en integraal werken aan de maatschappelijke opgaven
• Flexibele interne dienstverlening

Het nieuwe sturingsconcept geeft duidelijkheid en houvast in de uitvoering van het werk. De opgaven worden vertaald in uitvoeringsplannen waaraan de komende jaren uitvoering wordt gegeven. De raad wordt daarover geïnformeerd.

Inwonerparticipatie en actieve communicatie
In 2023 is gewerkt aan een visie op de positie van de gemeente in de Eper samenleving (met een focus op dienstverlening, communicatie en participatie) die in 2024 is voorgelegd aan de gemeenteraad voor besluitvorming. Na vaststelling wordt uitvoering gegeven aan de verschillende onderdelen van de visie. Dat is uitgewerkt in uitvoeringsplannen, waarin concrete acties zijn uiteengezet voor de komende jaren. Vooruitlopend daarop werken we al vanuit het gedachtegoed van de visie waarbij bouwen aan vertrouwen en samenwerking met de samenleving centraal staan. Dat vraagt om het blijvend aandacht houden voor en het werken aan bewustwording op deze onderdelen en verdere inbedding van het omgevingsbewust en inwonergericht werken. Daarbij wordt onder andere in alle stappen van het proces nog bewuster gekeken naar de rollen en mate van betrokkenheid van inwoners, bestuur en ambtelijke organisatie. Zo wordt de communicatie- en participatieaanpak integraal onderdeel van beleids- of projectvoorstellen en daarmee ook van de besluitvorming.

In 2025 wordt verder gewerkt aan het realiseren van de ambities uit het informatiebeleid op de vier thema’s: 1) Dienstverlening, 2) Verbindende overheid, 3) Datagedreven werken en innovatie en 4) Informatiehuishouding op orde. We zetten ons in voor verschillende IT-projecten uit de organisatie op het gebied van digitale dienstverlening en participatie en ontwikkelingen die de informatiehuishouding veiliger, flexibeler en duurzamer maken. 

Een aantal basisapplicaties lopen in 2025 op hun eind. Deze worden beoordeeld en zo nodig vervangen door soortgelijke maar modernere systemen die beter aansluiten bij de huidige behoeften en opgaven van de organisatie. Naast impactvolle vervangingen wordt de Wet Open Overheid (WOO) verder ingevoerd en worden nieuwe wet- en regelgeving gericht op veiligheid, transparantie en het werken met AI en data, ingepast. Daarnaast zal gewerkt worden aan het verder professionaliseren van onze architectuur, ook in relatie tot landelijke ontwikkelingen op het gebied van common ground, het beheer van data en systemen, onze interne eerste- en tweedelijns ondersteuning en regie richting IT-leveranciers. We zijn afhankelijk van leveranciers, maar we zijn ook opdrachtgever met eisen over functionaliteiten, dienstverlening en performance. 

Datastrategie

In 2024 is een datastrategie vastgesteld, deze strategie is bedoeld om de voordelen van het gebruik van data in Epe, te kunnen faciliteren op een verantwoorde en passende manier. Datagedreven werken is inmiddels onvermijdelijk, daarom moet de organisatie kennis en middelen op niveau krijgen om de kansen te incasseren, maar ook de uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. Het datateam krijgt in 2025 vorm en regelt de randvoorwaarden om de organisatie te helpen met de transitie naar een datagedreven organisatie.  

ICT-Infrastructuur

Dankzij goed werkende ICT voorzieningen kan de gemeente haar werk doen. De afhankelijkheid van deze voorzieningen neemt alleen maar toe. Daarom willen we in regie zijn ten aanzien van goede ICT-oplossingen voor onze gemeente. Nu onze ICT infrastructuur en digitale werkplek extern beheerd worden, ligt de nadruk op het continue verbeteren. Eén van die verbeterpunten is het versneld in de Cloud onderbrengen van ons applicatielandschap. Applicaties zijn dan via internet beschikbaar en worden beheerd door de leverancier. Het externe beheer van onze ICT-Infrastructuur beperkt zich dan dus tot de digitale werkplek zónder het huidige technische beheer van vaak complexe- en gemeente specifieke applicaties. Hiermee zal een optionele verlenging- of een nieuwe aanbesteding, voor het beheer van onze ICT-Infrastructuur aanzienlijk vereenvoudigd worden en komen verantwoordelijkheden te liggen bij die partijen die hiervoor de juiste kennis en expertise bezitten. We reduceren daarmee de complexiteit, de kwetsbaarheid en zorgen voor een hogere continuïteit van onze ICT-Infrastructuur.
 

Informatieveiligheid 

De landelijke norm voor de inrichting van de informatieveiligheid is de Baseline Informatieveiligheid Overheid (BIO). Op basis van de BIO heeft Epe beleid opgesteld en worden maatregelen geïmplementeerd. We monitoren dreigingen en daaraan gekoppelde risico's en passen daarop onze maatregelen aan. Wij gebruiken hiervoor o.a. informatie van het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) en de InformatieBeveiligingsdienst Gemeenten (IBD). Aandachtpunten voor 2025 vanuit informatieveiligheid zijn het implementeren van multi-factor authenticatie, data-minimalisatie en het voorbereiden op de zogenaamde zero-trust filosofie ‘never trust, always verify’: We nemen niet iets aan, maar verifiëren. Andere aandachtspunten zijn beheer en beveiliging van data- en verkeersstromen en het gebruik van mobiele apparaten en apps en de invoering van de nieuwe Europese Network and Information Systems Directive (NIS2-richtlijn). 

Via een landelijke systematiek “Eenduidige Normatiek Single Information Audit (ENSIA)” legt ons college jaarlijks verantwoording af aan uw raad en landelijke toezichthouders.   

Verder houden we structureel aandacht voor informatieveiligheidsbewustwording onder medewerkers. In de “Veilig werken inbegrEPEn” campagne wordt ook aandacht besteed aan privacy (AVG) en het juiste gebruik van basisregistraties.

Informatiebeheer en archivering

In 2025 wordt het Streekarchief Epe, Hattem en Heerde samengevoegd met het Streekarchivariaat Noordwest Veluwe. De huidige gemeenschappelijke regeling met Hattem en Heerde wordt opgeheven. We gaan over naar een nieuwe gemeenschappelijke regeling waarin de gemeenten Elburg, Epe, Ermelo, Harderwijk, Hattem, Heerde, Nunspeet en Oldebroek zullen deelnemen. De bedrijfsvoeringsorganisatie zal Noord-Veluws Archief gaan heten. Afgekort NoVA. 

Met het oog op deze samenvoeging is in 2023 een 0-meting uitgevoerd op de bestaande collectie van het Streekarchief Epe, Hattem, Heerde. Hieruit kwam naar voren dat er sprake is van achterstanden. In 2025 willen we een helder beeld krijgen van de omvang van deze achterstand en de te nemen stappen. 

De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) is op 25 mei 2018 in werking getreden. De AVG verplicht om privacyrisico's in werkprocessen en applicaties/systemen inzichtelijk te maken en te documenteren. Dit gebeurt door het houden van Data Protection Impact Assessment (DPIA). Hierbij worden de risico's in beeld gebracht en worden de maatregelen om die risico's weg te nemen of te beperken, beschreven. Het houden van DPIA's wordt planmatig aangepakt voor nieuwe wetten en verwerkingen. Er wordt toegezien op de juiste uitvoering en de juridische kwaliteitszorg omtrent algemene persoonsgegevens en bijzondere persoonsgegevens. Kwetsbare groepen in de samenleving krijgen speciale aandacht. Eind 2024 wordt er geëvalueerd en een nieuw jaarplan opgesteld omtrent werkzaamheden. In 2025 zal er een nieuw, breder beleid worden geschreven. Om Europese wettelijke ontwikkelingen en verwachte nieuwe wettelijke toetsingen in dit werkveld te vatten, zal dit niet opnieuw een specifiek privacybeleid worden, maar een strategisch gegevensbeschermingsbeleid. Voor de Wet Politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens worden in 2025 de gegevensverwerkingen in kaart gebracht.

In 2021 is ifinancien geïmplementeerd. Het pakket heeft zich verder ontwikkeld. In 2025 gaan we door middel van iRapportage op maat overzichten en analyses vervaardigen voor de diverse gremia. 

Financiële beleid en rechtmatigheid
Binnen de planning en control cyclus is continu aandacht voor het toepassen van de uitgangspunten van het financiële beleid, zoals risicobeheersing in relatie tot het weerstandsvermogen, hoe om te gaan met inzet van externe financiering, de financieringsplanning en een sluitende begroting/meerjarenbegroting. Daarbij speelt de interne beheersing van de processen en de rechtmatigheid in de uitvoering (inclusief interne controle daarop) een belangrijke rol. Een belangrijke ontwikkeling is de 'rechtmatigheidsverantwoording', waarmee het college met ingang van 2023 bij de jaarstukken verantwoording aflegt over het (financieel) rechtmatig handelen van de gemeente. Voorwaarde hierbij is dat de administratieve organisatie (de processen) zo is ingericht, dat er een goede basis is voor het afgeven van de verantwoording.  Naar aanleiding van de eerste verantwoording zal op één punt aan de raad een aanvullend besluit worden gevraagd (door een aanpassing van de financiële verordening).

Commissie planning en control en opdracht accountant
Ook in 2025 zal in de commissie Planning en Control enkele malen overleg worden gepland tussen vertegenwoordigers van gemeenteraad en college en vakspecialisten uit de gemeentelijke organisatie over onderwerpen uit de planning en control cyclus en bedrijfsvoering aangelegenheden. Ook het overleg met de accountant vindt via die commissie plaats. In 2023 is de dienstverleningscontract voor de controle van de jaarrekening door de accountant verlengt tot en met het boekjaar 2026. De gemeenteraad is opdrachtgever voor het contract met de accountant. 

De paragraaf verbonden partijen geeft inzicht in de relaties en verbindingen van de gemeente met verbonden partijen. Van een ‘verbonden partij’ is sprake wanneer er vanuit de gemeente bestuurlijke invloed wordt uitgeoefend en wanneer er financiële belangen mee gemoeid zijn.

• Onder bestuurlijk belang wordt verstaan het hebben van een zetel in het bestuur van de verbonden partij of het hebben van stemrecht.
• Met financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld (en die ze is in geval van faillissement van de verbonden partij kwijt kan zijn) en/of in geval dat er financiële problemen ontstaan bij de verbonden partij er verhaal op de gemeente kan plaatsvinden.
  
  

Het beleid ten aanzien van de verbonden partij is vastgelegd in de Nota verbonden partijen (2023).

De verbonden partijen van de gemeente Epe lopen sterk uiteen in (financiële) omvang en vorm. Hierdoor variëren ook de gemeentelijke belangen en risico’s sterk. Op basis van de in de nota verbonden partijen 2023 opgenomen risico analysemodellen wordt per partij bezien hoeveel bestuurlijk (inhoudelijk) en financieel belang er is en hoeveel risico er wordt gelopen. Op basis van beide analyses wordt tweemaal per jaar het risicoprofiel bepaald. Hoe groter het bestuurlijk en/of financieel belang bij een verbonden partij, hoe intensiever de sturing. Er zijn drie risicoprofielen:

Basis pakket
Verbonden partijen waarbij de gemeente een laag bestuurlijk en financieel risico loopt worden ingedeeld in het Basis pakket. De gemeenteraad wordt over verbonden partijen in dit pakket geïnformeerd bij de gemeentelijke begroting en jaarrekening.

Pluspakket
Verbonden partijen waarbij de gemeente een gemiddeld bestuurlijk of financieel risico loopt worden ingedeeld in het Pluspakket. Aanvullend op het Basis pakket wordt de gemeenteraad ook bij de voortgangsrapportage geïnformeerd over deze verbonden partijen, zo nodig ook met een informatienota. Daarnaast zal de bestuurlijke en ambtelijke overleg frequentie met deze verbonden partijen hoger zijn dan bij de partijen in het basispakket. Tot slot worden deze verbonden partijen ook periodiek geagendeerd in het college.

Plusplus pakket
Verbonden partijen waarbij de gemeente een hoog bestuurlijk en financieel risico loopt worden ingedeeld in het Plusplus pakket. Aanvullend op het Pluspakket wordt het bestuurlijke en ambtelijke overleg nog verder geïntensiveerd met deze verbonden partijen. 

Op basis van regelgeving volgt hierna het overzicht van bestaande verbonden partijen. Daarin wordt per partij de voorgeschreven informatie verschaft. Bij de gemeenschappelijke regelingen die geen eigen vermogen hebben is het financieel belang van de gemeente gelegen in de verplichting om bij te springen als er financiële problemen ontstaan bij de verbonden partij. Omdat die op begrotingsbasis niet zijn in te schatten staat bij die gemeenschappelijke regelingen € 0 als financieel belang.

Het grondbeleid is in september 2024 vastgesteld door de raad in de Nota Grondbeleid 2024.

Het grondbeleid heeft een grote invloed op en samenhang met de realisatie van het collegeakkoord en de volgende programma’s in de programmabegroting:

• Ruimte en wonen (programma 5).
• Bedrijvigheid (programma 9).

Het grondbeleid in de gemeente Epe is situationeel, dit betekent dat de gemeente per ruimtelijke ontwikkeling bepaalt welke gemeentelijke rol en inzet het beste past. De voorwaarden worden bepaald door de Omgevingsvisie, de Woonagenda en het omgevingsplan. Bij elk ruimtelijke initiatief wordt de afweging gemaakt op basis van ambitie, prioriteit, risico en de gewenste regie om actief grondbeleid, actief faciliterend of faciliterend grondbeleid te voeren.  

De gemeente Epe beschikt over een voorraad aan (eigen) grond die kan worden ontwikkeld. Dit is ontstaan door (actief) verwerven of doordat de grond (historisch) al in eigendom bij de gemeente was. Een deel van deze gronden zijn opgenomen in grondexploitaties en zullen nadat ze bouwrijp zijn gemaakt, als bouwterrein worden uitgegeven door verkoop. Daarnaast geldt voor een deel van de gronden dat de ontwikkelingen nog in voorbereiding zijn.

7.3.1 Voortgang van de exploitaties

Kweekweg VI Epe
De verwachting is dat de bouwgrondexploitatie aan het einde van 2025 wordt afgesloten.
    

De Pirk-Noord Vaassen
Alle woningen zijn gebouwd. De inrichting van het openbaar gebied wordt eind 2024 / begin 2025 afgerond. De verwachting is de bouwgrondexploitatie aan het einde van 2025 wordt afgesloten.

Hoge Weerd Epe
Alle woningen zijn in 2024 opgeleverd. De inrichting van het openbaar gebied wordt eind 2024 / begin 2025 afgerond. De verwachting is de bouwgrondexploitatie aan het einde van 2025 wordt afgesloten.

Oosterhof-Zuid
Het plan is onherroepelijk en er is een bouwgrondexploitatie geopend. Het bouwrijpmaken is in 2024 gestart.

Aankomende exploitaties

• Het plan ’t Slath (woningbouw) is in voorbereiding.
• Het plan Eekterveld IV (bedrijventerrein) is in de ruimtelijke fase.

Aankomende bouwlocaties

• Het plan Griseeweg (woningbouw) is onherroepelijk.
• Het plan Kloosterhof Oene (woningbouw) is in de ruimtelijke fase.
• Voor de plannen Kerkenland en Zuukerenk (woningbouw) zijn intentieovereenkomsten met de ontwikkelaars ondertekend.

7.3.2 Parameters grondexploitatiebegrotingen
Bij de actualisatie van de grondexploitatiebegrotingen per 30 juni 2024 van de plannen van het grondbedrijf zijn de volgende parameters gehanteerd:
•    Kostenstijging        = 2% per jaar
•    Opbrengstenstijging    

- bedrijfsterrein: 0% per jaar
- bouwterrein voor woningen: 0%

•    Rekenrente            = 0,74% per jaar

7.3.3 Tussentijdse winst- en verliesnemingen
Met zekerheid in de plannen gerealiseerde winsten moeten (op grond van voorschriften) tussentijds worden overgeboekt naar de reserve bouwgrondexploitatie. Op 30 juni 2024 zijn de volgende tussentijdse winsten overgeboekt naar de reserve bouwgrondexploitatie:

* - = nadelig; + = voordelig

Als uit een grondexploitatiebegroting blijkt, dat er een verlies op een plan ontstaat, wordt dit verlies direct ten laste van de reserve bouwgrondexploitatie gebracht. 

7.3.4. Cijfers geactualiseerde grondexploitatiebegrotingen

In onderstaande tabel zijn de belangrijkste cijfers weergegeven van de grondexploitatiebegrotingen per 30 juni 2024.

* - = nadelig; + = voordelig

De grondexploitatiebegrotingen worden gebruikt voor het berekenen van de benodigde reserve bouwgrondexploitatie.

Voor het afdekken van de risico’s van de bouwgrondexploitatie is een reserve bouwgrondexploitatie gevormd. Het te hanteren model voor het berekenen van de reserve bouwgrondexploitatie is opgenomen in de Nota Grondbeleid 2013. 

De benodigde reserve bouwgrondexploitatie bedraagt per 1 juli 2024 € 1.576.692. De werkelijke stand van de reserve bouwgrondexploitatie bedraagt per 1 juli 2024 € 2.443.048 en is dus voldoende voor het afdekken van de risico’s van de bouwgrondexploitatie. In de begroting 2024 is een vrijval opgenomen van de reserve € 451.000. In deze begroting wordt een surplus van € 343.000 ingezet. 

Per 1 mei 2022 is de Woo (wet open overheid) in gegaan als vervanging van de Wob (wet openbaarheid bestuur). Het eerste deel van de wet gaat over de passieve openbaarmaking. Hiermee wordt bedoeld dat informatie opgevraagd kan worden via een Woo-verzoek.

Het tweede deel van de wet gaat over de actieve publicatie van bepaalde soorten documenten. In de wet zijn daarvoor 17 informatiecategorieën genoemd. De informatiecategorieën Woo-verzoeken en convenanten worden al geruime tijd gepubliceerd op https://open.epe.nl  en op https://woogle.wooverheid.nl/. Dat zijn er (status augustus 2024) resp. 43 en 7. Deze publicaties lopen via een platform, genaamd OpenWoo.app. Wij waren de eerste gebruiker. Steeds meer gemeenten kiezen daarvoor (ook grotere).  De publicaties willen we laten verlopen vanuit een module van de website i.p.v. direct vanuit OpenWoo.app. Dit is beheersmatig beter.

We gaan ons in 2025 verdiepen in de werkdefinities van de resterende informatiecategorieën. Daarbij zijn we afhankelijk van de landelijke planning en de ontwikkelingen van de Woo-index. We wachten daar echter niet op en willen zoveel mogelijk eerder en meer publiceren. Welke dat worden moeten we nog bepalen.